Galdegaia, totem ustela

Mitxel Kaltzakortak dio (an bere liburua deitzén "Prosa komunikagarriago egiten. Zenbait proposamen (1)", UEU, 2008):

Gaur galdegaia totemtzat dago, gurtu beharrekotzat, eta berak gidatuta, berak itsuaurreko eginda, irakasten-idazten da nagusiki-edo (eta gogor zigortzen da haren legea bete ezean, behintzat eskola-euskaltegietan). Gainera, irakurleok ohituta gaude egon gaur eguneko prosan irensten ezinbestean "galdegaia + aditza" blokea. Baina okerrago gertatzen da bloke hori, bunker hori, badago perpausaren azken aldean, orduan irakurketa, batez ere perpaus luzeetan, errukigarria bihurtzen da, jasanezina, ernegagarria, kabreatzekoa. [Kaltzakorta, 2008:201]

Har itzazu esaldi horiek guztiak, itzul itzazu ki hizkuntza progresibo bat nola den frantsesa edo gaztelania, eta ikusiko duzu nóla esaldi horiek berberak dirén bihurtzen ondo lagunkoi. Bistan da, ordena progresiboa dá ondo lagunkoiagoa zein ordena regresiboa.

Bide batez, bádira hizkuntzak, nola japoniera edo burmera, non derrigor erabili behar dutén sintaxi ezin regresiboagoa, eta non, ondorioz, (ia) beti eman behar dutén aditz nagusia an bukaera-bukaera on esaldia (atzen perpaus subordinatu guztiak eta atzen bestelako osagarri guztiak ere). Zéin terminutan mintzatu beharko genuke burúz sintaxi horiek? Ez al daude sintaxi horiek argiki azpigaratuak respektu sintaxiak non garatu diren estruktura eta tresna progresiboak? [132] [>>>]