larunbata, maiatza 25, 2013

...as the needs of language users become increasingly complex, other pressures (…) begin to favor a shift to SVO...

Galdetzen du Mendik an aurreko sarrera:
Galdera funtsezko batzuk:

- NOIZ, ZERGATIK eta NOLA sortzen dira PREPOSIZIOAK?

- Zer zegoen lehen, POSPOSIZIOA ala PREPOSIZIOA?

Nire ustez, gai hauek dira askoz garrantzitsuagoak ezen esaterako, data behar bezala idatzi edo Nor-Nori erabili ez dakit ze aditzetan.
Hara, gogora dezagun zer zioen Givon-ek (akaso hizkuntzalari funtzionalistarik famatuena) gain evoluzioa on hitz-ordena (2005):
In general, SOV is the oldest attested word-order in human language. Most natural (non-contact induced) drift is, as far as I know, always away from SOV, not toward it (Givon 1979; Ruhlen & Gell-Man, forthcoming). [Givon, 2005]
Halarik ere, gaur egun munduko hizkuntzen erdiak (gutxi gorabehera) pasatu dirá ki VO ordena, eta prozesuak jarraitzen du, zeren SVO ordena dá, baldintza orokorretan, askoz funtzionalagoa ezen OV.

Izan ere, behar linguistikoak igo ahala, gero eta egokiagoa da ez soilik SVO ordena, baizik ere beste estruktura eta baliabide burulehen guztiak (elkarrekin osagarriak eta sinergikoak baitira), zeinen artean diran aurkitzen preposizioak. Ikus hurrengo aipua on Tily (The role of processing complexity in word order variation and change, 2010), non dan aipatzen Goldin-Meadow eta beste:
Goldin-Meadow and colleagues suggest that agent-patient-action may represent a “cognitively basic” order for representing events, linguistically or non-linguistically. They argue that SOV is therefore the likely candidate for the basic order of some earlier form of all languages, but that as the needs of language users become increasingly complex, other pressures (…) begin to favor a shift to SVO. (Tily 2010:94)
Hortaz, NOIZ? Baldin hizkuntza batek topatzen baditú preposiziogai egokiak azpi baldintza egokiak, prozesua erlatiboki erraza izan liteke. Baina orokorrean prozesua ez da zertan izan erraza, halatan non ez da batere txikia kopurua on hizkuntzak non oraindik ez dan sortu ia batere baliabide prepositiborik (japoniera SOV postpositibo zurruna, kasu).

ZERGATIK? Azken buruan, zeren baliabide burulehenekin dá irabazten esanguratsuki an botere rekursibo funtzionala, dá irabazten esanguratsuki an zehaztasun erosoa...

NOLA? Baldintza egokietan, hizkuntzak aski espontaneoki sortu (edo mailegatu) ohi dituzte euren preposizioak, abiatuz ti adverbioak edo beste elementu lexikoak; baina baldintzak (estrukturalak eta bestelakoak, intra eta extralinguistikoak) ez dira zertan izan egokiak, eta prozesua ez da zertan izan erraza. Euskararen kasuan ez da erraza, eta beharko litzake jarrera proaktiboa ti instituzio eta autoritate linguistikoak. []

Etiketak: , ,