astelehena, maiatza 13, 2024

Horixe guztia egiten zen an 1993ko Elhuyar Hiztegi Entziklopedikoa

Herenegungoan amaitzen genuen gure sarrera esánez:

... azken sarrerak ikusita (atzokoa, herenegungoa, edo duela hiru egunekoa), nekez duda daiteke ze "igoera" hitza ondo finkatua dago an euskal sistema lexikoa signifikátuz igotzearen ekintza/prozesua, horren ondorioa eta baita igotzeko bidea ere. Gauzak horrela direlarik, interesgarria iruditzen zaigu "igotze" forma soilik erabiltzea nola izen hutsa noiz bereziki azpimarratu nahi dugún igotzearen ekintza/prozesu hutsa, eta ez bestela. Esan gabe doa ze diferentzia hori argiki adierazi beharko litzake an hiztegiak.

eta atzokoan:

Izan ere, "igotze" aditz-forma bat da (aditz-izena) nahizta batzuetan erabili ahal den nola izen hutsa. Antzeko zerbait gertatzen da an gaztelania kin "subir" aditz-forma infinitiboa, zein orobat dén aditz izena:

  • "subir es cansado"

eta zein batzutan erabil daiteke nola izen hutsa:

  • "un subir pausado", "el subir de los precios"
nahizta halako erabilerak ez diren agertzen an hiztegia zeren dirén erabilera sistematikoak (an aditz guztiak), sintaktikoki sistematikoak. Gure ikuspegitik, hiztegian soilik agertu beharko liraké erabilera nominal ez-sistematikoak.
Eta gauza da ze horixe guztia egiten zen an 1993ko Elhuyar Hiztegi Entziklopedikoa (ikus sarrera hau), zeintan irakurtzen dugún:

Igoera

iz. 1. Igotzearen ekintza eta horren ondorioa. Prezioen igoera. 2. Norabait igoz egiten den ibilbidea. Urkiolako igoera. [Elhuyar, 1993]

eta non, bestalde, "igotze" aditz-izena ez den agertzen an hiztegia. 

Hortaz, Euskaltzaindia-k aukeran zuén 1993ko Elhuyar-eredu hori, guztiz eskura ere, nola ikusten genuén orain dela gutxi:

hala nola ere, nolabait esanda, 1991ko Lur-eredua:

igoera

iz. igotzea.

zein dén, azken buruan, Euskaltzaindia-k aukeratutakoa:

igoera

iz. igotzea.

hala berdinduz "igoera" eta "igotzea". Gainera, horren arabera daukagu ze:

Norabait igoz egiten den ibilbidea.

ez da igoera bat. Baina, orduan, horren ordez, zér esan beharko genuke aráuz Euskaltzaindia? [2357] [>>>]