Mendebaldeko hizkeretan 3. personako "hark ekarren" ez zen bilakatu "hark zekarren", eta ez zen sortu anbiguetaterik kin 2. persona singularra ("zuk zekarren")
Gaurkoan gogoratuko dugu beste sarrera hau:
Amaitzen genuén atzoko sarrera esánez:
Mendebaldeko hizkeretan, ordea, ez zen gehitu hasierako "z-" hori an iraganeko 3. persona (ekarren → zekarren). Bihar saiatuko gara ikusten zér gertatu den nagusiki an hizkera horiek.Ba, gertatu da ondoko hau (aterea ti "Euskal aditza (Bizkaiera)" ganik Pedro Pujana, 1970:106):
Hor nabarmendu behar dugu ze soilik gertatu da lehenengo fasea: iraganeko adizkien berranalisia (zein gerta zitekén askoz lehenago zein euskararen dialektalizazioa, halan ze hizkera guztiek ere heredatuko zutén reanalisi hori). Horrela:
- nekarren (hark ni) → nekarren (nik hura)
- zekartzan (hark zu) → zekartzan (zuk haiek)
- ekarren (hark hura) → ekarren (hark hura)
sórtuz anbiguetate batzuk zein resolvituko ziren sinpleki géhituz "n" desanbiguatzaile bat non behar zen:
- nekarren (nik hura) → nenkarren (hark ni)
- zekartzan (zuk haiek) → zenkartzan (hark zu)
- ekarren (hark hura) → ekarren (hark hura)
Baina gero mendebaldeko hizkeretan bigarren fasea ez zen gertatu; alegia 3. personako "ekarren" (hark hura) ez zen bilakatu "zekarren" (hark hura), eta ondorioz, ez zen sortu anbiguetaterik kin 2. personako "zekarren" (zuk hura), halan ze adizkiak gelditu zirén nola zeudén an lehenengo fasea (ikus goragoko taula).
Horrek guztiak, gure ikuspegitik, irmoki aldezten du azalpen bat zeinen arabera anbiguetate ezberdinak konpontzearren joanen ziren sortzen adizki gerota konplexuagoak, bilatuz argitasuna.
Bai, anbiguetate ezberdinak konpontzearren joanen ziren sortzen adizki gerota konplexuagoak. [2795] [>>>]
posted by Jesus Rubio at ostirala, uztaila 25, 2025
2 Comments:
Euskaraz, ekintza burutzen duen subjektu bat eta hura jasotzen duen objektu bat eduki beharrean, agentearen (ekintza burutzen duena ergativoan markatuta) eta pazientearen (ekintza jasotzen duena absolutivoan markatuta) arteko bereizketa egiten da.
En euskara, en lugar de tener un sujeto que realiza la acción y un objeto que la recibe, se distingue entre el agente (que realiza la acción marcado en ergativo) y el paciente (que recibe la acción marcado en absolutivo).
In Basque, instead of having a subject who performs the action and an object that receives it, a distinction is made between the agent (who performs the action marked in the ergative) and the patient (who receives the action marked in the absolutive).
Pedro Pujanaren adizki horiek ez dira bizkaieraz erabili eta erabiltzen diren adizki bakarrak.
"zuk zekarren" horren ondoan "zuk zenkarren" ere erabili eta erabiltzen da.
Eta ez bakarrik Bizkaian.
Argitaratu iruzkina
<< Home