Hola gertatzen da baldin... aukerarik bada

Idatzi dut ondorengo mezua, erantunez ki Gilen an bloga e Erramun Gerrikagoitia (ikus hemen): 

Orduan zuri, Gilen, iruditzen zaizu naturala eta erraza edozein euskal forma linguistiko zein erabili dén inoiz inon edota inola, nahiz akaso soilik agertú oso-oso lokalki an Euskal Herriko bazter ezkutuenetako bat eta oso-oso gutxitan orain dela 4 mende, bitarten pensatzen duzun justuki kontrakoa respektu edozein forma zein, nahiz izán objetiboki ia ezin errazagoa eta, horregatik, potentzialki naturala, dún erakusten a arazo gaindiezina e denbora: gauza da ze forma horiek agertu, sortu edo derivatu dirá berrikiago an kontextu universitario berri bat, nahizta izán (nola "an..") erabilíz mekanismo sortzaile berdin propio nola universalak. 

Zuk, adibidez, erabiltzen duzú "ezi" konparatiboa, zein naturaltasunez erabiltzen zen an Erronkari edo Zuberoa, baina zein, gaur egun, euskal hiztun gehien-gehienetzat, ez da izanen oso naturala (ohikoa), eta, dudagabe, askoz gutxiago naturala zein gaztelaniazko edo frantsesezko konparatiboak (eta ez ahaztu ze gaztelaniazko eta frantsesezko konparatiboak dirén mila aldiz efektiboagoak zein "... baino" postpositiboak). Hala ere, zuk "ezi" erabili duzu an zure mezua, uste dudanez afin bultzatu erabilera bat zein, zure ustez, izanen litzaké onuragarria gana euskal hiztunak. Ederki. 

Nik ere "ezi" erabili dut askotan, nahizta, erabileraren erabileraz, joan naiz ikusten ze baliabide bisilabiko hori ez da hain eroso-efektiboa nola "zein" konparatibo monosilabikoa, zein nik behintzat erabiltzen dut naturaltasun osoz an nire klaseak. Ez genuke generalizatu behar gain naturalitateak eta beharrak e euskal hiztunak, zein izan ahal diren oso anitzak (naturalitateak, beharrak eta hiztunak). 

Antzera mintzo ahal gara respektu "zein" erlatiboak: izan ere, euskaldun askorentzat ez dira baizik zérbait zeini falta zaion naturalitatea eta erraztasuna, nahiz biziki erraza gertatú guztioi gaztelaniaren edo frantsesaren "que" erlatiboa, ez kasualitatez. Areago, batzuentzat, "zein" erlatiboak izanen dirá kalko zaharkitua, hori kolorekoa, baztergarria... 

Guztiarekin ere, zuk erabiltzen duzú erlatibo horren versione astunena ("zeina"), zein den, horregatixe, mugatuena eta ibilbide laburrenekoa (justuki antzera nola "el cual"). Nik, ordea, argiki nahiagó "zein" mugagabeak, zein orobat erabiltzen ditut naturaltasun osoz an nire klaseak. Eta gauza da ze ezin erabiliko nuke "zeina" ordezta "zein" zatio haren astuntasuna (berdin gertatuko litzaidake baldin saiatuko banintz erabiltzen "el cual" noiz ere gaztelaniaz erabilí "que" erlatiboa). Hortaz, hortxe genuke beste baliabide bat zein, ez izanki oso naturala edo erraza askorentzat, dén bihurtu nire oinarri diskursiboetako bat. 

Jarrai genezake kin "noiz" baliabide tenporal-kondizionala, zein, nola besteak, den bihurtu ez soilik naturala an nire diskursoa, baizik ere ezinbestekoa. Hola gertatzen da baldin... aukerarik bada. 

Hortaz, konparatzekotan, Gilen, has zintezke konparatzen funtzionalki zure "zeina" edo "ezi" kin frantsesezko eta gaztelaniazko "que" erlatibo-konparatiboak, bai-eta nóla konbinatu ahal diren (eta nóla konbinatzen diren) gaztelaniazko eta frantsesezko baliabide burulehenak respektu euskararen kide buruazkenak, funtzionalki ere. Hortxe aurkituko duzu arazoa. Eta soluziobidea. [⇶]