ostirala, abendua 12, 2025

Hipotesi bat: "bid-eruk-a" versus "berauka" ("Beucaz Peruc vere veyac ta nic neure çazpi çuriac.", RS)

Ikusten genituen atzo zenbait adibidé on "eroka" (≈ "erauka") iberikoak (eta haren aldaerak), zeinen artean aurkitzen ditugún honakook:

  • bideŕokan 
  • biteŕokan
  • bidiŕokan

zein erlazionatu ahal dirén kin:

  • berauka > beroka

halan ze forma iberikoak izan litezké inperatibo-klase bat (jusiboa), zein euskaran agertzen dén adibidez an "Refranes y Sentencias (1579). Ikerketak et edizioa" (Lakarra, 1996):

421. Beucaz Peruc vere veyac ta nic neure çazpi çuriac. (RS, 1579)

Adizki horretaz, Lakarra-k (1996) apuntatzen dú honako hau:

421. beucaz: Eugui-rcn inperatiboa; cf. 453 becaz, 72, 243 begi, 465 berama, 271 bez (= esan). [Lakarra, 1996:349]

Adibide iberikotan akaso agertzen da ideia subjuntiboa ere an bukaerako "-n" hori:

  • bideŕokan 
  • biteŕokan
  • bidiŕokan
akaso indartua bidéz "tine" edo "tetine":

  • bideŕoketine
  • bideŕoketetine 
hala lortuz expresio bat zein, finean, aurkituko litzakén artén jusiboa (inperatiboa) eta subjuntiboa (expresatuz gogo bat, akaso kin intentzio finala ere), adiéraziz zeozer nola hau:
  • beraukadedin
Gogora daigun ze iberierazko expresio horiek agertzen dira an kontextuak non gauzak (txanponak, merkantziak,...) elkarri ematen deutsoen ("erokaneman"). Azkenik, kontuan hartu ze  iberikoan ere existituko zirén hizkera ezberdinak, eta haien evoluzio diferenteek euren lan ezberdintzailea eginen zutén. [2935]

3 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

DA- : es, está = DA

ZE- + eN : era, estaba = ZEN

LE- : fuese, estuviese = LITZ

BE- : sea, esté = BIZ

ostirala, abendua 12, 2025 10:20:00 AM  
Blogger Josu Lavin said...

EKARRI. HARK & HAIEK

———
DA- : es, está = DA
DAkar : es traído por él/ella/ello
DAkarTE : es traído por ellos/ellas

Oharra: es traído = está siendo traído

———
ZE- + eN : era, estaba = ZEN
ZEkarreN : era traído por él/ella/ello
ZEkarTEn: era traído por ellos/ellas

Oharra: era traído = estaba siendo traído
———
LE- : fuese, estuviese = LITZ

LEkar : fuese traído por él/ella/ello
LEkarTE : fuese traído por ellos/ellas

Oharra: fuese traído = estuviese siendo traído

———
BE- : sea, esté = BIZ

BEkar : sea traído por él/ella/ello
BEkarTE : sea traído por ellos/ellas

Oharra: sea traído = esté siendo traído

ostirala, abendua 12, 2025 5:27:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Ethengabeco erdaldunce processuaren eraguinez egun forma activoan itzulcen (eta sentitzen) dirade:

dakar: trae
dakarte: traen

zekarren: traía
zekarten: traían

lekar: trajese
lekarte: trajesen

bekar: traiga
bekarte: traigan

ostirala, abendua 12, 2025 5:46:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home