ostirala, urtarrila 12, 2024

Erroman Bera (1914). "larogei ta amasei seirendu-ta dira 16"

Ikusi dugu an aurreko sarrerak nóla Erroman Bera-k bere garaian proposatzen zituén hitzak nola "zenbakoiztu" ki adierazi "biderkatu" (ikus hemen), eta tresnak nola "-koiztu-ta" ki adierazi biderketak (ikus hemen). Honela genioen:

5 laukoiztu-ta dira 20"  [Bera, 1914:15]

zein dén:

5 x 4 = 20

Hortxe dugu azalpena te "-koiztu" tresna multiplikatiboa, zein den proposamen bat ti Erroman Bera (1914), zeinen ibilbidea ez zen izan luzea.

Bera-k (1914) antzeko bidetik jo zuén ki eman zatiketak ("zatitu" = "zenbatendu") nola adibidez:

94 : 6 = 16

zein esanen zén honela:

96'ren seirena 16 [Bera, 1914:20]

edo:

larogei ta amasei seirendu-ta dira 16 [Bera, 1914:20]
zeintan, orain, tresna zatitzaile postpositiboa izanen litzaké "-rendu" edo "-rendu-ta", zein datorrén ti "seirena" eta "seirendu", antzera nola "-koiztu" edo "-koiztu-ta" zetorren ti "seikoitza" eta "seiokztu". 

Ez da esan beharrik ze "zati" tresna zatitzaile prepositiboa, zein geroago normalduko zen, dá askoz funtzionalagoa:

96 zati 6 berdin 16 
Halako eragiketa laburretan ere, ezin ukatuzkoa da diferentzia funtzionala. [>>>]