Eta euskaran? non gelditzen da txistearen "punchline"-a?

Aurreko mezuan agertu dá hori kontzeptua on punchline. Ikus Wikipediak zér dioskun:

A punch line (or punchline) is the final part of a joke, comedy sketch, or profound statement, usually the word, sentence or exchange of sentences which is intended to be funny or to provoke laughter or thought from listeners. Few punchlines are inherently funny out of context, but when a comedian sets up the premise and builds up the audience's expectations, the punch line can function as the climactic part of the act.
Punch lines generally derive their humor from being unexpected. ...

Hor. bereziki azpimarratuko nuke hori ideia ezen  few punchlines are inherently funny out of context, alegia ze elementu fokal horiek soilik dúte funtzionatzen baldin ondo kontextualizatuak, esan nahi baita baldin ondo thematizatuak an amaiera on diskurso ondo antolatua, erabiliz hitz, tonu, intonazio eta ritmo ondo neurtuak ki lortu hori efektu divertigarria zein ari den bilatzen. Eta, jakina, hortxe sartzen dá potentzia sintaktikoa.

Ikus lehenengo kolpea on monologoa zein aipatzen genuen an [201]:

... qué dices?, pero de qué casa? de la casa donde venden crack!

Hor, "crack" hitzean (zein den kokatua an esaldi-bukaera, koherenteki thematizatua eta intonazionalki isolatua), kontalariak egiten dú intonazio-kiribildu berezi bat nola bilatuz (eta lortuz) barre-algara ganik publikoa; izan ere "crack" horretan aurkitzen da foku expresibo nagusi bat, txistearen punchline-á.

Baina zér gertatuko litzake baldin erábili estruktura eta baliabide buruazkenak? Ikus:

... zer diozu? zein etxekoa? Crack saltzen duten etxekoa!

Esaldi labur-laburra izanik ere, txiste-kolpeak galdu dú bere indar guztia, zein diluitu baita an sintagma zabalago bezain inefiziente bat non ez den jada ematen hitz hori isolatua an esaldi-bukaera (baizik an hasiera eta ez-isolatua), non hitz hori ez dagoen batere thematizatua (nahiz izan erantzun bat), non "crack" ezusteko (unexpected) hitz horrek ez duén ezer ere adierazten, non ez duén graziarik (aurrera egin behar da afin interpretatu hitz hori) eta non, ondorioz, kolpe horrek ez duén ametitzen intonazio-kiribildu espresuki egokiturik, baizik, gehienez ere, intonazio ondo baldintzatu bat ganik bere kontextu diskursibo adversoa.

Har daigun bigarren kolpea:

¿Cómo os vestís vosotros para estar por casa? Sois de los que os ponéis la camiseta de Neumáticos Rebollo?

Hemen ere, "Neumaticos Rebollo" horrek ez du berez graziarik, ez bederen baldin ez badago ondo thematizatua ganik aurreko diskurso jarraitua, fluitua eta koherentea zek, ritmo onean, dúen prestatuko bidea ki azken kolpea non intonazio ondo egokituak jokatukó bere paper ondo inportantea arrén sor dadin barre-algara. Baina "Neumáticos Rebollo" hori aurrena emanda, akabo bukaerako fokalizazio preziso, koherente eta expresiboki ahaltsua:

Nola jantzita ibiltzen zarete zuek etxean? Neumaticos Rebollo-ren kamiseta jarrita daramazuen horietakoak zarete?

Ez da giro.

Euskaran egoera sintaktikoa ez da hain larria nola pirahãn (non den oso-oso larria), ezta ere hain larria nola japonieran (non den oso larria), baina hala ere, baldintza sintaktikoak (zenbat-eta buruazkenagoak izan, gaiztoagoak) ez dira inondik ere egokienak ki umore diskursiboa. [204] [>>>]