Hizkera idiomatiko adierazkorrena, hizkera zatarra baita, ia ez da existitzen euskaraz, ezta japonieraz ere

Gilen-ek, noiz koméntatu honako sarrera non konparatzen genituén gaztelaniazko eta euskarazko  prosamolde periodistiko aski ezberdinak, dio ze bi hizkuntzetako prosa-moduen arteko diferentzia diskursiboa datzá nagusiki an erabilera diferentea on hizkera idiomatikoa, zein gaztelaniaz litzakén oparoa, bitartean ze euskaraz litzakén inexistentea:

Nire ustez, alde handiena hizkera idiomatikoan dago, zeina, inexistentea izanik lehen testuan, parrastaka ageri baita bigarrenean

Gilen-ek berak ematen digu definizioa on hizkera idiomatikoa:

Lenguaje formulaico o idiomático, a menudo con un sentido metafórico o figurado, que puede incluir expresiones hechas de diversa índole: fórmulas rutinarias, locuciones, expresiones idiomáticas, refranes, etc."

Hizkera idiomatikoan biltzen dirá esapide guzti horiek zein, izanki aski partikularrak an hizkuntza bakoitza (eta horregatik idiomatikoak edo idiosinkratikoak), ezin izaten diren literalki itzuli ki beste edozein hizkuntza. Esapideok modu askotakoak izan daitezke, halan ze hizkera idiomatikoan kabitzen dira tika esapiderik expresiboenak, nola diren biraoak edo esapide iraingarriak, harik esapide askoz ere deskriptiboagoak, non ez den nabari balio expresibo berezirik.

Zentra gaitezen orain an esapide idiomatiko adierazkorrenak, zein bildu genitzake azpi izendapena on hizkera zatarra: ez da dudarik ezen halako esapide zatarrak mila aldiz gehiago erabiltzen dira gaztelaniaz ezi euskaraz (edo inglesez ezi japonieraz), eta areago, erabiltzen direnean izaten dirá mila aldiz konplexuagoak, landuagoak eta eraginkorragoak. Eta kontua da ze horren azpian aurkitzen dá nagusiki arrazoi sintaktikoa, zeinek bere versio burulehenean errazten baitu sorrera eta erabilera eraginkorra on esapide indartsuak bezain moldagarriak, bitartean ze sintaxi buruazkenak kritikoki baldintzatuko baitu hala sorrera nola erabilerá on halako esapideak.

Esan nahi baita ze arrazoi nagusia ki azaldu zergátik euskaraz ia ez den existitzen hizkera zatar hiperadierazkorra ez da kulturala edo soziolinguistikoa (azken buruan extralinguistikoa), baizik intralinguistikoa, eta hain zuzen ere sintaktikoa.

Adibidez, gaztelaniaz daukagu familia bát on esapide idiomatikoak zein hasten dirén ti "me cago en...", zein diren ondo moldagarriak aráuz hiztunaren helburu komunikatibo zehatza: hasiz ti forma laburrenetik nola "meca!", eta amaituz an forma luzeagoak eta sortzaileagoak nola adibidez "me cago en tó lo que se menea!", zein arazorik gabe segi litekén luzatzen eta personalizatzen harik iritsi helburu expresibo askoz exigenteagoak ezi erabiliz sintaxi buruazken itxia. 

Gainera, zenbat eta expresiboagoa izán esapide bat, hainbat inportanteagoa izanen da erabiltzea ordena burulehena afin maximizatu expresibitate hori, eta are gehiago noiz esapidea den luzeagoa eta akaso barnén prosa landu bat. 

Esan nahi baita ze hitz-ordenak baldintzatuko du expresibitateá on esapide idiomatikoak hala nola ere, eta ondorioz, euren sorrera eta garapena, eta jakina, euren erabilera handiagoa edo txikiagoa, bereziki noiz izán luzeak eta integratuak an prosa landua, non arazo informatiboek eurek  (alegia, ulertzeko arazoek, aparte utzita arazo expresiboak) jada ematen baitute nahiko lan. [328] [>>>]