"nekarren" argiki iduri da zaharragoa zein "nindakarren", eta "nindekarren" regularragoa zein "nindakarren"

Zioen atzo Josu Lavin-ek:

Halaber, NAKAR adizkiaren iraganaldia NINDAKARREN da, berez, zeinetan DAKAR orainaldia ikusten baitugu. Euskaltzaindiak NINDEKARREN erabaki badu ere, lehena da zuzenena eta erregularrena.
Honek ere forma laburra du: NENKARREN. Honetan nor-nork eta nork-nor funditzen dira, eta hemendik sortu da NEKARREN nork-nor argi eta inekibokoa. [Josu Lavin]

Hortaz:

• "nekarren" izanen litzaké askoz berriagoa zein "nindakarren", nondik sortuko zen.

• eta "nindekarren" izanen litzaké zuzenagoa eta regularragoa ze "nindakarren"
  

Bistan denez, azalpen ezberdinak eman ahal dira azálduz nóndik eta zergátik joan ziren agertzen euskal adizki ezberdinak. Gero, jakina, azalpen horiek izan behar duté barneko logika bat, logika ondo azalgarria eta lagundua kin ahalik eta datu gehien. Horrá gure azalpena, atzokoaren osagarri, nola eman genuen an ondorengo sarrera hau:

• Komentario bat burúz 'e kar', 'ekar', 'ekarren', 'zekarren', 'zekartzan', 'zenkartzan', 'zen(e)karren, 'zen(e)kartzan,' eta 'zindekartzan" 

Atzo komentatzen genuen nóla euskararen sintaxia garatzean, eta akaso bereziki SOV bilakatzean (tikan OVS), aditzean gertatu zirén zenbait reanalisi eta birmoldaketa. Zehazkiago, har daigun "ekarren" forma, zein aterea zen erantsiz "-(e)n" (finean inesiboa) ki forma zahar analitiko trinkotuá ("e kar" >) "ekar", zein gelditu zaigún nola aditz-erroa. kontua da ze "ekarren" hori pertenitzen zen ki OVS serie regular bat:

hark hura ekarren aúrka nik hura ekardan, zuk hura ekarzun

baina nonoiz, nahiko goiz, argudiagarriki SOV bilakatzean, "ekarren" hori reanalizatu zén nola:

hark hura ekarren aúrka zuk hura zekarren

non dugún "ekarren" reanalizatua, eta serie osoa birmoldatua, halan ze, adibidez, daukagú "nekarren" referitua ki "nik hura" eta "zekarren" referitua ki "zuk-hura".

Gainera, daukagú "zekarren" horren plurala: "zekartzan", zein den "zuk-haiek", eginez interferentzia kin lehengo "zekartzan", zein zen "hark-zu", eta zein, disanbiguatzeko, birmoldatuko zén nola "zenkartzan", "hark-zu" berria.

Baina, geroago, zenbait hizkeratan (zeintatik gero aterako zén estandarra), "zekarren" reanalizatuko zén nola "hark-hura" ordezta "zuk-hura", eta hortaz "zuk-hura" forma hori birmoldatu behar izan zén, kasu honetan, nola "zen(e)karren":

hark hura zekarren aúrka zuk hura zen(e)karren 

Eta "zen(e)karren" horren plurala dá "zen(e)kartzan" ("hark haiek"), zein nahastu ahal den kin "zenkartzan", "hark-zu", halan-ze azken hori ,azkenik, birmoldatuko zén ki "zindekartzan" "hark-zu".

Horrela, reanalisi eta birmoldaketa ezberdinetan, joan ziren sortzen: "e kar", "ekar", "ekarren", "zekarren", "zekartzan", "zenkartzan", "zen(e)karren", "zen(e)kartzan" eta "zindekartzan".

Jakina, leku ezberdinetan agertuz joanen zirén aldaera ezberdinak (nondik ondorengo urratsak alda zitezken), baina, gure ikuspuntutik, goragokoa litzaké ildo nagusia, zeintan "nekarren" argiki iduri dén zaharragoa zein "nindakarren", eta "nindekarren" regularragoa zein "nindakarren". [1681] [>>>]