"...-kin" kasu soziatiboa finean dá postposizio erantsi bat, zein desdoblatu ahal dén antzera nola postposizio solteak

Atzokoan sartzen genuén "kin..." artén desdoblamendu oso errazak zeren finean baliabide postpositibo hori, antzera nola beste batzuk, dá postposizio erantsi bat, zein isolatu eta aurreratu ahal dén kin antzeko erraztasuna zein postposizio solteak nola "ordéz...". Gainera "kin" postpositiboa testigatu dá erantsia ki izen absolutiboak, areago erraztuz bere desdoblamendua ("kin... = kin-eta...). Horretaz mintzo ginen an ondorengo sarrera:

• [599] Aglutinazioak errazten dú isolamendua on postposizioak: adibidez, "kin" soziatiboa

Har dezagun kasua on "-kin" postposizio soziatibo erantsia: kasu horretan argi ikusten da ze postposizioaren gorputza dá "kin" hori, zeinen sorbidea, aztertu denez, izanen litzaké "kide" izena gehi kasu inesiboá "...-n", osatuz "kiden" (= "kide + n"), zeinen higaduratik etorriko litzakén "kin" soziatiboa.

"kin" soziatiboa, gainera, ager daiteke loturik ki absolutiboa, nola an Landuchio-ren hiztegia (1562):

Vere personeaquin
Oyñaquin çapaldu
Gozoquin
[adibideok atera dira tik "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:105]

nahiz gehienetan agértu loturik ki genitiboa, osatuz "...-re kin" = "...rekin":

... ahalquerequin eta modestiarequin acotra ditecen.
[adibide hau atera da tikan "Euskal morfologiaren historia", Azkarate-Altuna, 2001:106]

Azkarate-k eta Altuna-k (2001) argitzen digute ze:

"-(r)e" atzizkia aztertzean esan bezala, Schuchardtek (1923:57) argitu zuen -kin < kide + -n (inesiboa) zela, aurretik genitiboa zuena; beraz, erdal itzulpena 'en compañía de' izango litzateke. Mitxelenak (1972, 1977) eta gainerako gramatikariek ere (Irigoien 1978, Trask 1997) ontzat eman dute azalpen hau. Hala dio Mitxelenak:

"Com. -kin, -ki 'con' < -kien, que en d'Urte alterna con el más frecuente -kiñ < *-kide-n 'en compañía de'

D'Urte ez da, ordea, -kien erabiltzen duen bakarra, Tartasen ondorengo adibidean ere horixe baitugu, azken bokal sudurkariak salatzen duenez:

Iencoarequie Ceruco gloriara baitoa (Onsa..., 62)

Atzizkiaren aldagaiei gagozkiela, Mitxelenak (1977:308) dioen bezala, kide batzuetan inesiboko -n gabe ageriko zaigu, -ki forman, edo -la harturik, -kila forman. [Azkarate-Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:106]

Argítu ze aipuko *-kide-n horretako asteriskoak signifikatzen du ze forma hori, zehazki horrela, ez dela inon jaso (alegia, ez dagoela dokumentatua), baizik ze forma hori teorikoa dela, teorikoki berreraikia, teorikoki derivatua.

Aglutinazioak errazten dú isolamendua on postposizioak: adibidez, "kin" postposizio soziatiboa zein den itsasten ki genitiboa edo absolutiboa arrén sor dadin gaur egungo atziki soziatibo estandarra.

Bai,"...-kin" kasu soziatiboa finean dá postposizio erantsi bat, zein desdoblatu ahal dén antzera nola postposizio solteak. [2626] [>>>]