Euskararen Gramatika (2021): "Kontaketetan,... , erraz jotzen dugu Subjektu-Aditz-Objektu hurrenkerara."

Mintzo ginén atzo burúz hitz-ordena on kontaketak, non ez gutxitan agertzen zaizkigún narrazio-kateak nola hauxe:

Jakin dut film hori emango zutela; erosi dut txartela; ikusi dut, eta esango dizut egia:... [Garzia, 2014:113]

edo, antzera, beste hau:

Jakin dut film hori emango zutela, arrebak erosi ditu bi txartel, ikusi dugu, eta esango dizut egia:...

zein, kontextu diskursibo horretan, izanen litzakén galdera honen erantzuna:

• Eta gero, zér gertatu da?

zeinen erantzuna neutroa den: ez dago enfasirik, baizik soilik azentu neutro bat gain objetua (zein dén osagai gehien rhematikoa, nahiz ez izan foku markatua), bitárten sujetua gehienetan izaten dén thematikoa eta eliptikoa.

Era berean, beste kontextu batzuetan, erantzun neutro hori berori erabil geinké erantzunez ki galdera hauek:

• Eta gero, zér egin du arrebak?

• Eta gero, zér erosi du arrebak?

eta, kontextu horren arabera, esaldiko foku informatiboa izan liteké:

• perpaus osokoa, 

• predikatu mailakoa, edo 

• objetu mailakoa,
  

Hortaz, zér daukagu hor? zér nolako estruktura informatiboa? Ba, daukagu SVO hitz-ordena neutroa.

Hitz-ordena horretaz mintzo dá Euskaltzaindia-ren Euskararen Gramatika (2021), zeintan honakoa esaten dén burúz hitz-ordena an kontaketak:

Kontaketetan, beraz, bereziki bata bestearen ondoren gertatuak kontatzen ditugunean, narrazio-kateetan, erraz jotzen dugu Subjektu-Aditz-Objektu hurrenkerara. Kontuan hartu behar dugu, ordea, subjektua behin baino gehiagotan isilpean geratzen dela; are gehiago, atzean ere eman daiteke, objektuaren ondoren. [Euskararen Gramatika, Euskaltzaindia, 2021:1865]

Bai,...

Kontaketetan,... , erraz jotzen dugu Subjektu-Aditz-Objektu hurrenkerara. [Euskararen Gramatika, Euskaltzaindia, 2021:1865]

eta guk gaineratu behar dugu ze Subjektu-Aditz-Objektu hurrenkera hori tipikoki gauzatzen dá kin azentu (nagusi) neutroa an objetua, alegia-ze mintzo gara burúz Subjektu-Aditz-Objektu hurrenkera neutroa (SVO neutroa). [2687] [>>>]