igandea, uztaila 06, 2025

Sinpleki ez dugu behar "traído por" interpretazio pasiboa ki lortu teoria koherente eta razonable bat gain sorrera on euskararen aditz-morfologia zaharra

Josu Lavin-ek gogoratzen zigun atzo zéin izaten den interpretazio pasiboa on euskal aditz sintetikoak:

nakarzu

NA soy, estoy, estoy siendo
KAR traído
ZU por ti

NA (subjektu) pazientea (nor)
KAR erroa
ZU (subjektu) agentea (nork)

Baina, zergátik postulatu teoria konplikatuago bat noiz abantailatsuki erabili ahal dugún askoz teoria sinpleagoa? (parsimonia-printzipioa). Izan ere, nahikoa da "kar" erroak adieraz dagiela "traer" aditzaren ideia semantikoa an OVS, zein dén hitz-ordena bat zein ederki egokitzen den an garai zaharrak, noiz hizkuntzak sortzen ari ziren.

Bestela esanda, ez dugu behar "traído por" forma pasiboa, sinpleki ez dugu behar interpretazio pasiboa ki lortu teoria koherente eta razonable bat gain sorrera on euskararen aditz-morfologia zaharra. Horretaz jada mintzatu ginén an honako sarrera:

[#1985] "kar" dá  aditz-erroa, aportatuz aditzaren ideia semantiko hutsa (zerbait nola 'traer'), eta ez "...traído por..."

Atzo Josu Lavin-ek zioén:

Orainaldian:
ni + dakar = nakar
...
: soy traído, estoy siendo traído

baina ez dugu ikusten zergátik "kar" izan beharko litzakén "traído" ordézta "traer",

Egungo "nakarzu" adizkia aterako litzaké ti kontrakzioa on esaldi zahar hau, zeinen ordena kanonikoa dén OVS:

  • ni da kar zu

hots:

  • nakarzu = n(i) - (d)a - kar -zu = ni da kar zu

zeinen itzulpen aproximatu bat litzakén:

  • ahora traer tu

non tipikoki "ni/" objetua baitá elementu rhematikoena (nola gertatu ohi den an OVS ordena, baina ez an ordena pasiboak, non hasierako sujetu pasiboa ez den izaten tipikoki elementu rhematikoena), eta non "zu/tu" baitá amaierako sujetu aktibo bat zek ez darama batere markarik (ez ergatiborik, ez besterik) zeren bere amaierako posizioak jada argi uzten du bere izaera aktiboa (OVS litzaké ordena kanonikoa, ez-markatua).

Hortaz, "kar" aditz-erroak soilik emanen luké aditz horren ideia semantikoa, zeozer nola "traer" hutsa, gabén denbora, gabén persona, gabén numeroa, eta ez "...traído por...".

Hala ere, eta arrazoi ezberdinengatik, ezin uka ze interpretazio pasibizatzaile horiek izan duté aski arrakasta artén euskal hizkuntzalariak: bihar aipatuko dugú adibide bat. [2776] [>>>]

3 Comments:

Blogger Unknown said...

¿Kar al dago erlazionatua kin aditz inglesa "carry"? Badakit ez dela garrantzitsua une honetan baina beti iruditu zait kuriosoa hori koinzidentzia.

Mikel Mendizabal

igandea, uztaila 06, 2025 1:18:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

kar hori berez "ekartzen" da

na kar zu = ekartzen nauzu

estoy siendo traído por ti

igandea, uztaila 06, 2025 8:02:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Ez dugu behar...
baina hala da!
Jatorriz euskal aditzak egitura pasivoa dauka. Laket zaizuen ala ez!

igandea, uztaila 06, 2025 8:04:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home