larunbata, urria 25, 2025

Ohar bat burúz hedadura on idazkera iberiko duala (non ezberdintzen zirén oklusibo gorrak eta ozenak)

Genioen atzo:

Bestalde, Aiestaran, Gorrochategui eta Velaza autoreek esaten digutenez (an "La inscripción vascónica de Irulegi (Valle de Aranguren, Navarra)", 2023):

El signario empleado para escribir el texto pertenece sin duda a la familia de los semisilabarios paleohispánicos. Hasta donde podemos observar, no existe evidencia de dualidad en los silabogramas de la serie oclusiva (la eventual dualidad de te1 y te2 ha quedado eliminada, como hemos indicado). [Aiestaran, Gorrochategui eta Velaza, 2023:279]


halan ze ez dirudi oztoporik dagoenik ki irakurri gure oraingo hitza honela (berdin idatziko bailirake soinu oklusibo gorrak eta ozenak, kasu honetan k soinu gorra eta g soinu ozena):

  • agari
zein izanen litzakén aldaera bát on "ageri" edo "agiri", adieraziz zerbait zein egonen litzakén agerian, akaso eskegita an horma bat (nola, dirudienez, aurkitzen zén gure eskua), edo ageriko beste edozein lekutan, eta nolabait erákutsiz zerbait, zerbait gogoangarria (zentzu batean antzera nola egungo agiriak). Bestalde, gaurko egunean ere irakurri ahal da aldaera hori berori an gure betiko esku-hiztegia (Orotariko Euskal Hiztegia):
  • agari. v ageri.

Gaur soilik egin nahi genuke apunte bat gain gorago aipatutako dualitate hori (no existe evidencia de dualidad en los silabogramas de la serie oclusiva) zeinen bidez ezberdinduko zirén soinu oklusibo gorrak eta ozenak. Hortakoz, ikus daigun ondorengo hitzak ganik jada aipatutako José A. Correa (eta bere "La lengua ibérica", 1994, ikus #2882 eta hurrengoak), non ikerle hori mintzo zaigún gain hedadura on dualitate hori an idazkera iberikoa:

Los signos alfabéticos, en número de trece, han sido empleados para representar las vocales (...), nasales (...), vibrantes (...), lateral (...) y silbantes (...); los silabogramas, para las oclusivas, pero con el inconveniente de no distinguir entre sordas y sonoras. Hay por tanto quince silabogramas: cinco timbres vocálicos por tres puntos de articulación (ba, be, bi, bo, hu; ta, te, ti, to, tu; ka, ke, ki, ko, ku). Este inconveniente lo intentaron solucionar los propios usuarios del semisilabario levantino añadiendo un trazo diacrítico a la mayor parte de los silabogramas en dental y velar para representar específicamente las oclusivas sordas, pero esta innovación, en mi opinión, sólo se impuso en la Iberia francesa y tuvo un cierto uso en la zona nororiental de Cataluña, por loque cabe llamarla variante nororiental (...). [Correa, 1994:268]

Horren arabera, dualitate grafiko hori izan zén berrikuntza bat zein ez zen berdin hedatu an zonalde guztiak, gehienbat erabili zelarik an area iberiko frantsesa eta, jada gutxiago, an Kataluniako ipar-ekialdea. [2887] [>>>]