igandea, azaroa 02, 2025

Dena den, gustatzen jaku irakurtzea konsiderazio prozesatiboak nola... "..., es bien conocido que dicho orden se ha visto y se ve comúnmente alterado en la medida en que el periodo sintáctico se extiende."

Atzokoaren harira, egin nahi genuke beste komentario bat burúz Zuloaga/Ariztimuñok (2023) egindako lehen objezioa respektu "eŕaukon"-en interpretazioa (ikus #2892 eta hurrengoak), zeintan irakurtzen genuen hau:

La disposición final del elemento ha sido un argumento recurrente para proponer que podríamos estar ante una forma verbal, de acuerdo con el orden sintáctico básico SOV conocido para el vasco documentado. Aquí, sin embargo, también queremos poner en duda dicha idea o, cuando menos, abrir otra opción. No vemos problema para aceptar que en el s. I a. C. el orden sintáctico básico o natural del protovasco debía ser ya SOV; con todo, es bien conocido que dicho orden se ha visto y se ve comúnmente alterado en la medida en que el periodo sintáctico se extiende. Si en la Mdl tuviésemos una única oración, no sería descabellado pensar que el verbo no tendría por qué estar al final de la misma, sino adelantado, como ha sido y es usual en el habla natural. [Zuloaga/Ariztimuño, 2023:575]

Dudagabe, gustatzen jaku irakurtzea halako konsiderazioak respektu hitz-ordenak:

No vemos problema para aceptar que en el s. I a. C. el orden sintáctico básico o natural del protovasco debía ser ya SOV;... [Zuloaga/Ariztimuño, 2023:575]

zeren askotan ematen dú ze hitz-ordena izanen litzaké zerbait betidanikoa eta betirakoa. Eta ez, hitz-ordena batzuk egokiak dirá noiz sintaxiak sortzen ari diren (OV(S), objetu-zentratuak), baina gero, beharrak handitzean ez dira jada egokienak, eta bilatu beharko lirake bideak ki favoretu ordena abantailatsuagorik ((S)VO, diskursoan zentratuak):

... es bien conocido que dicho orden se ha visto y se ve comúnmente alterado en la medida en que el periodo sintáctico se extiende... [Zuloaga/Ariztimuño, 2023:575]

Hor inplizituki bada ere, ulertu behar dugu ze existitzen dirá barne-presio prozesatiboak zeinen ondorioz aurreratu litekén aditza azpí baldintza komunikatibo exigenteagoak (... en la medida en que el periodo sintáctico se extiende...):

Si en la Mdl tuviesemos una unica oración, no seria descabellado pensar que el verbo no tendría por qué estar al final de la misma, sino adelantado, como ha sido y es usual en el habla natural. [Zuloaga/Ariztimuño, 2023:575]
Presio horietatik, eta ondobidean (alegia, aukera intralinguistikoak eta giro extralinguistikoa lagun) sortu ahal dira ordena-aldaketa egonkorragoak, zein diren hedatzen ki tresneria artikulatzailea ere, eta zein ez diren soilik aplikatuko an periodo luzeak, baizik ere an periodo laburragoak (aukeran) aráuz hiztunaren momentuko behar expresiboak, halan ze hitz-ordenak joan ahal dira transformatzen an estruktura nagusiki SVO prepositiboak, zein dirén, atzokoan genioenez, hitz-ordena diskursiboki potenteenak, hain potenteak nola beharrezkoak finéz aurre egin ki gaur egungo desafio komunikatiboak. [2895] [>>>]

1 Comments:

Blogger Unknown said...

Zen izango interesgarri jakitea ea noiz, nola ta zertaz ziren pasa hizkuntza romanikoak tik erabili deklinazioak ki erabili preposizioak. Dut repikatuko: Noiz, Nola ta Zertaz.

Ez besterik.

igandea, azaroa 02, 2025 10:53:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home