Orriak

larunbata, azaroa 22, 2025

Lakarra (2005): "The word 'begi' "eye" must be connected with other words referring to body parts which come in pairs such as beso "arm", belaun "knee" and belarri "ear". All these words can be analyzed as containing an ancient dual prefix..."

Josu Lavin-ek aipatzen zuen atzo "bi-" prefijo latinoa, zein den parekoa on "di-" prefijo grekoa, biak ere kin jatorri indoeuroparra (irakurtzen dugunez) eta signifikatuz biek ere ber bitasuna, ber bikoiztasuna:

Lingua internationalean:

bi- adj [occurring in compounds] bi- (= two, twice)
Hence: bicyclo etc.; binomio etc.; bicarbonato etc.; bicorne etc.; bigame etc.: biennal etc.; bilabial etc.; bifide etc.; bifurcar etc.

Kontua da ze guk (an gure "Alcoyko beruna: iberieraren eta euskararen erroen arteko konparazioaren bidetik, Lakarraren erro-teoriaren argitara", 2009) nahi genuen argudiatu aúrka Orduña-ren 2005eko tesia zeinen arabera euskarak mailegatuko zituén bere zenbakiak tikan iberiera (ikus #2913):

..., Orduñari askoz probableagoa iruditzen zaio zenbaki komun horiek maileguz pasatzea hizkuntza iberiarretik aitzineuskarara ezen ez ahaidetasun genetikoa. Baina kuestioa da: zer gertatuko litzaioke tesi horri baldin aitzineuskararen eta iberieraren zenbaki horiek euskararen (eta akaso iberieraren) erro kanonikoen arabera azalduko balira? Kasu horretan ezin mantendu liteke maileguaren teoria, eta hortxe genuke puntu interesgarri bat non Lakarraren teoriak lagunduko ligukeen argitzen iberieraren eta aitzineuskararen arteko erlazioa. [2009:5]

Hortakoz, gure azterbidea zén erakustea ze euskal numeroak (guztiak edo gehien-gehienak bederen) ondo azaltzen dirá bidéz euskararen beraren material zaharra (hor sartzen da Lakarra-ren erro-teoria) halanola ere bidéz bere barneko tendentzia fonologikoak, morfologikoak, derivatiboak, konpositiboak,... (ikus atzokoa):

...; alegia, baldin euskal numeroak azaltzen badirá internoki, barrutik, euskaratik bertatik, orduan zenbaki horiek ez dira izanen mailegatuak, justuki horixe izan zén gure azterbidea an aipatutako lana (ikus #2913)
Bide horretatik, guk atzo aipatutako erlazio hori (artén euskal "bi/be" partikulak eta oinarrizko gorputz-atalak) dá oinarritzen an Lakarra (2005): "Reconstructing the pre-proto-basque root"), nola zehazten genuén an beheko oin-ohar bat (zein atzo ez genuen eman):

Lan horretan, Lakarra (2005) zén expresatzen honela:

The word begi "eye" must be connected with other words referring to body parts which come in pairs such as beso "arm", belaun "knee" and belarri "ear". All these words can be analyzed as containing an ancient dual prefix (Uhlenbeck 1947). This same prefix would also be present in biga "two". As for bide and bider, they are no doubt related. [Lakarra, 2995: 198-199]

eta aipatutako oin-ohar horretan irakurtzen dugú hau:

The dual prefix could also be present in names of body parts such as bihotz "heart" and buru "head", since these parts of the body are considered to contain two parts in some traditions. [Lakarra, 2995:199]

Horren arabera, "bi/be" izanen zén an ancient dual prefix, ondo errotua an euskara bera, nola nahi genuen erakutsi.

Bestalde, Lakarra (2010) referitu da ki Josu Lavin-ek aipatutako erlazioa (artén "di-/bi-" prefijo indoeuroparrak eta "bi" euskal zenbakia) an terminu hauek (an "Haches, diptongos y otros detalles de alguna importancia: notas sobre numerales (proto)vascos y comparación vasco-ibérica (con un apéndice sobre 'hiri' y otro sobre 'bat-bi', 2010)"

La homofonía de di-/bi- y bi 'dos' en diversas lenguas indoeuropeas y en vasco ha llevado a una serie de elucubraciones no muy fundadas sobre un préstamo IE en lengua vasca (v. Agud & Tovar, s.u.). Tal hipótesis parece menos que probable cuando los numerales consecutivos no muestran rastro alguno de dicha influencia, lo que resulta altamente inverosímil en campos léxicos tan estructurados como el de los numerales, en los que de producirse un préstamo en un estrato tan bajo conllevaría casi de necesidad múltiples otros en los sucesivos. [Lakarra, 2010:229]

Baina, haratago zein halako koinzidenzia beti ere interesgarriak artén hizkuntza indoeuroparrak (edo beste) eta euskara (izan ere, ez gaitezen ahaztu ze akaso garai askoz zaharragoetan genetikoki lotuta egon zitezkén familia indoeuroparra eta euskara: justuki horixe da Blevins-en 2018ko proposamena, zeintaz mintzo ginen an #1163 eta #1164), hemen kontua izanen litzake ze euskal numeroak izanen liraké basikoki ber zenbakiak zein iberikoak, eta azalpena ez dela zenbakien mailegatze masiboa ti iberiera, nola Orduña-k (2005) planteatzen zuen. [2915] [>>>]

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina