(hari hura) e-u-k(h)-a-n / e-u-k(h)-o-n → (hark hura) e-u-k(h)-a-n / e-u-k(h)-o-n / (hark hari hura) e-ra-u-k(h)-a-n / e-ra-u-k(h)-o-n (non ez den agertzen "d" intervokalikorik)

Genioen atzo:

Gure ikuspuntutik esanen dugu ze Irulegiko "eŕaukon" horretan, ikusten da aditz bat zein jada agertzen den an forma sintetikoa (partikula zaharrak, printzipioz bananduak, jada juntatu diren an adizki sintetiko bat), eta hain justu sintetizazio hori gertatzen denetik, elkarren ondoko morfemak hasiko dira bereziki interaktuatzen fonetikoki, aisa bide emánez ki fenomeno fonetiko oso komunak nola dén galera on "d" intervokalikoa (batez ere baldin azenturen bat kokatzen badugu an bigarren silaba "-rá-").

Beraz, gure ustez, behin adizki sintetikoak agertuta (sintetizazioa gertatuta), azaldu beharko litzakena izango litzake zergátik ez den gertatu halako evoluzio fonetikoa, gehiago ze zergátik gertatu den (eta areago ere, justifikatu beharko litzake ea "d" hori zinez existitu ote zen an garai zaharrak, edo soilik "u" erroa, zeini gero batzuetan gehituko jakón "d" bat zatio arrazoi ezberdinak). Esan nahi baita ze guri atentzioa deituko liguke baldin higadura fonetiko hori ez balitz gertatu.

nondik nabarmentzen dugú zati hau:

... eta areago ere, justifikatu beharko litzake ea "d" hori zinez existitu ote zen an garai zaharrak, edo soilik "u" erroa, zeini gero batzuetan gehituko jakón "d" bat zatio arrazoi ezberdinak...

Bai, zeren eta ez gaitezen ahaztu ze daukagu "ukan" aditza (akaso ti "*e-u-k(h)a-n"), zeinen oinarrizko erro zaharrena izan litekén "u" hori, eta zeinen iraganeko forma regularra an 3. persona singularra izanen zén:

• eukan

zek, itxuraz bederen, ematen dú datibo zahar horietako bat (ikus #2927):

• (hari hura)     e-u-k(h)-a-n

zein gero bilakatu zén aktibo:

• (hark hura) e-u-k(h)-a-n

zeinen forma datiboa (kin "-la- > -ra-") izan zitekén hau:

• (hark hari hura) e-ra-u-k(h)-a-n / e-ra-u-k(h)-o-n

Gainera, "u" edota "u-ka" hori lotu ahal da kin kontzeptua on "eskua" an: "u-ka-bil" edo kin "u-ka-ondo" zaharra, non ez den agertzen "d"-rik.

Esan nahi baita ze, gorago genioenez, akaso gehiago ze atzoko "d" intervokalikoaren higadura an adizki jada sintetiko bat, azaldu beharko litzaké "d" horren existentzia bera an garai zaharrak, eta oso bereziki an formak nola "e-ra-u-k(h)-a-n / e-ra-u-k(h)-o-n". [2933] [>>>]