Oregi (1974): "E- I aurrizki hori [an aditzak nola "E-tor"] aditzaz kanpo ere ezaguna dugu;..."

Amaitzen genuén atzo aipátuz "e" eta "da" partikula zaharrak:

Era berean, joanen ziren reinterpretatzen eta reaplikatzen lehengo material ondo zaharrak nola "e" edo "da" morfoak an erabilera eta kokapen diferenteak (ikus #2925). Esan nahi baita ze, izanki formalki ber morfoak, euren aplikazio funtzioanla joanen zen aldatzen kin evoluzioa on hizkuntza. 

Eta gaur nabarmendu nahi genuke ze "e" partikula hori erabili da adibidez an aditz-morfologia (an "e-tor") baina baitare kin galdetzaileak (ikus herenegungoa) sórtuz adverbioak, eta aditzera emánez ber ideiá on indeterminazioa edo indefinizioa (ikus #1907). 

Ikustagun orain nóla J. Oregi-k (1974) erlazionatzen dituén aditzetako "e-" aurrizki hori (an "e-tor") eta zenbait adverbiotako "i-" aurrizkia (an "i-nor" edo "i-non"), halanola ere euren signifikantza berdina (Beraz,...):

E- I aurrizki hori [an aditzak nola "E-tor"] aditzaz kanpo ere ezaguna dugu;...

INOIZ = noizbait bai, baiñan ez orain

INORA = norabait, baiñan honera ez ordea

INUN = hemen ez, beste nunbait baizik
e.a. 

Beraz,         E-tor = inoiz (orain ez) etortzea... [Oregi, 1974:270]

Horren inguruan, gogora daigun ondoko evoluzio fonetikoak, azalduz nóla derivatu dirén hasierako "i-" horiek (an adibidez "i-ñor") abiatuz ti "e-" regularrak, eta baita azalduz "nehor" aldaera ere (ikus #1928):

Beraz, hauxe izanen litzaké bidea nondik sortuko zirén goragoko aldaera horiek an zenbait hizkera:

*e-nor > ehor > nehor

bitárten, beste hizkera batzutan, bidea izanen litzakén hauxe:

*e-nor > iñor

Hor argiro ikusten dugú nóla ibilbide fonetikoak ondo ezberdinak (eta are alderantzizkoak) izan ahal diren an hizkera edo garai ezberdinak. Dudagabe, kontuan hartzeko puntua.

Eta azkenik, gogoratu nahi genuke ondoko sarrera, aipatuz Mitxelena (1961), non orobat lotzen genuén halako "E-I" aurrizki horien esangura kin nolabaiteko indefinizioa edo indeterminazioa an zenbait adverbio (indefinidos):

• [1927] Mitxelena (1961): "... iñor 'alguien', iñon 'en alguna -parte', iñoiz 'alguna vez', etc., de *e-nor, etc.: cf. otros indefinidos como e-zer, e-zein."

Gabiltza azken sarreretan azpimarratzén "e" morfemaren zentzu indefinitua edo indeterminatua (an aplikazio eta posizio ezberdinak), zein, besteak beste,  aplikatuko zén an formazioak nola "e-nor" emánez gaur egungo formak nola "iñor" indefinitua (ikus sarrera hau). Eta gauza da ze, justuki horrela ("indefinidos") deitzen die Mitxelenak ki "iñor", "iñon", "iñoiz", "e-zer", "e-zein" ...

..., a.-nav. guip. vizc. iñor 'alguien', iñon 'en alguna -parte', iñoiz 'alguna vez', etc., de *e-nor, etc.: cf. otros indefinidos como e-zer, e-zein. [Mitxelena, 1961:304]

Gaur soilik nabarmendu nahi genuke izendapen hori: "indefinidos", zeren, bai, horixe dira: indefinituak, justuki zatio eragina ganik "e" partikula prepositibo zaharra, zek aportatzen die euren indefinizioa, euren indeterminazioa (bihar saiatuko gara erantzuten ki atzoko komentarioa ganik Josu Lavin gain formak nola "nehor").

Bai, gure ikuspuntutik ere, adverbio horietan izanen genuke ber "e" partikula zaharra kin antzeko esangura indeterminatua edo indefinitua. Bide batez azpimarra daigun ze halako erabilera adverbialetan soilik agertzen dá "e-" forma, eta ez "ze-". [2928] [>>>]