astelehena, uztaila 18, 2022

Ojibwa: Aditz intransitibo animatuetan, sujetu animatuaren referentzia integratu da morfologikoki an hasierako posizioa (an erabilera independentea)

Jarráituz kin gure hurbilketa xumea ki hitz-ordena te Ojibwa hizkuntza, bota deiegun orain begiratu bat ki prononbreak (izenordainak), zein askotan agertuko zaizkigu integratuak an aditz-morfologia:

Hor ikusten ditugu forma ezberdinak, laburrak, luzeak, eta plurak ezberdinak, non pluralgileak ezberdindu behar izan diren afin adierazi adiera ezberdinak.

Horren ondoan ikus daigun ondoko taula non agertzen zaizkigu zenbait aditz-forma zein dagoz-ki aditz intansitibo animatu bat: jiibaakwe "to cook" (VAI: Verb, Animate, Intransitive), an hiru erabilera ezberdin: 

  • Independentea: zein dén nolabait esanda, modu normala.
  • Konjuntiboa: zein erabiltzen den noiz aditzean egin nahi baitá referentzia konjuntibo bat.
  • Inperatiboa: aginduak, zein izaten diten oso kontextualak.

non ikusi ahal dugu nóla lehenengo bi forma independenteak hasten dira kin "n-" (lotua kin "nii(n)") eta "g-" (lotua kin "gii(n)"), bitárten 3. personan ez den agertzen batere markarik (ez da agertzen referentziarik ki "wii(n)"):

  • njiibaakwe 
  • gjiibaakwe
  • jiibaakwe
eta non sujetu horien referentzia morfologikoa agertzen da an hasierako posizioa. Gero daude beste bi forma (konjuntiboa eta inperatiboa) non sujetua agertzen da an bukaera, baina ez da hola gertatzen an forma independenteak, non sujetuaren referentzia integratu da morfologikoki an hasierako posizioa, esan nahi baita ze joera hori aspalditik ere bádatorrela.