asteartea, urtarrila 09, 2024

Erroman Bera burúz "zenbakoiztu" hitza (1914): "Itz-ori zarr-berria da, 'bikoitz', 'irukoitz', oituen antzekoa."

Galdetzen genuén atzo:

Baina, nóndik dator "koiztu" esapide hori, hala nola bere kide "zenbakoiztu"?

Galdera horri erantzuteko, harira ekarri behar dugú Jatamendi-k atzokoan aipatutako "Bera'tar Erroman Aba buruñurdun edo kaputxinoa" edo bestela esanda, Erroman Bera aita kaputxinoa, nok idatzi zuén aritmetika-saio bat an aldizkariá "Euzkadi, ciencias, bellas artes, letras", titulatuá "Zenbakiztia" eta zatitua an bi parte: bata, argitaratua an 1913ko azaro-abenduko zenbakia, eta bestea an 1914ko urtarril-otsaileko zenbakia, zein konsidera daitezke kontenporaneoak kin aritmetika-liburua on Lopez Mendizabal, publikatua an 1913, eta zeinen lehenengo argitalpen-referentzia aurkitu baitugú an "Euzkadi" egunkaria (ez baita goragoko aldizkaria), zehazki an alea on 1913ko azaroak 21:

Guk behintzat ez genuke jakingo esaten zéin publikatu zén lehenago: Lopez Mendizabal-en liburua edo aita Bera-ren lehenengo artikulua, nahizta Bera-ren bigarren artikulua publikatu zén an 1914, eta alde horretatik behintzat, konsidera genei Lopez-Mendizabal-en liburua lehenagokoa zein Bera-ren artikulua. Edonola den ere, Erroman Bara-ren 1914ko artikulu-zatian, irakurri ahal dugú ondorengoa, referitua ki hitzá "zenbakoiztu":

Itz-ori zarr-berria da, bikoitz, irukoitz, oituen antzekoa. [Bera, 1914:15] 

Bai, guztiz ados kin Bera, hitz hori ez da guztiz berria, baizik zahar-berria, hau da berriki derivatua ti material zaharrak erábiliz mekanismo zaharrak (hain propioak nola universalak): hots: zahar-berria. Ondorengo sarrera batean mintzatuko gara gain "koiztu" biderkatzaile hori. [>>>]