I. Iñurrieta: "On naturaltasuna" ("Dagoeneko, harrikada hori ez dateke hain futurista.")

On naturaltasuna

Iñaki Iñurrieta Labaien

Gombrowiczez eta Paul Austerrez jarduteko asmoa nuen gaurkoan, baina, Juan Garziak EEEAAA elkarteaz eta magiaz idatzitakoak irakurri ondoren, hurrengo baterako utziko ditut.

 

Garbi asko esaten baita blog honen Asmoan: hau talde-blog bat izango da, lankidetzazkoa, ezaugarri nagusitzat ekarpenak egitea, proposamenei zabalkundea ematea eta elkarrizketa sortzea dituena.

Aurrekoek esandakoaren ildoari jarraitzea elkarrizketan lotzeko modu bat da. Bakarrizketak ere izan dezake, badu bere lekua, jakina, baina nik neuk, aukeran, nahiago tarteka sarrera batzuk besteekin arrazoibideetan lotzen eta katigatzen badira. Endogamia-arriskua? Blog hau definizioz da endogamikoa, barruti jakin mugatu batekook ari gara hemen; baina 31 esku gara, ez hiruzpalau, eta horrek endogamikoegia ez izatea bermatzen du, nik uste. Bestalde, muturrera jotzen hasita, beti bakarlari aritzeak ere badu  autokontenplazio solipsistan erortzeko arriskua, eta hori ez da endogamia baino hobea.

 

Besteek esandakoari heltzeko joera hori, bestalde, izan daiteke geure kezka eta arrazoibideak besteenekin bat eginda edo katigatuta sumatzen ditugulako; kezkakide, gogaide garelako. Eta besteen arrazoiei erantzun nahian aurkitzen dugulako bestela aurkituko ez genukeen geuretzako arrazoiren bat. Niri, behintzat, gertatu zait.

 

Eta bide horretan sartuta, ez gaude inor kanpoan uzteko moduan: EEEAAA taldekook beharrezko gara, noski, baina baita EZENekin esperimentuak egin nahi ditugunok zein errezildarren mira iritzita gaudenok ere. Ni neu hiru –ok horietan sartzen bainaiz (eta aurki, baita errezildarren multzoan ere: zain nago Juan Luis Zabalak aipatzen zuen liburu hori noiz agertuko, pixka bat errezildartzen hasteko). Batzuen eta besteen jarrerak kontrajarritzat ikus daitezke, edo elkarren osagarritzat: nondik begiratzen den.

 

Ni ez ezik, itzultzaile gehienak sartzen gara EEEAAA multzo horretan; gehienok ari gara “lan kolektibo ez-ozen iraunkor errealista egunerokoan”, Juanen hitzez esanda. Ricardo Piglia idazle argentinarrak “estilo ertaina” deituko liokeen horren atzetik gabiltza; naturaltasun egoki baten bila.

Naturaltasunaren bilaketa gisa ere ikus daiteke itzultzaileok joan deneko hogeita hamar urte honetan egindako bidea. Alfabetatu berritan hasi ginen itzultzen, ia hutsetik. Orduan ere bazen tradizioa, hari mehe ezkutu bat, baina ez genuen ezagutzen edo ez zigun balio (hala iruditzen zitzaigun behintzat). Nola izan naturaltasunik? Kontraesanaren muinetik ari ginen, ezetik baia sortuz. Naturaltasunak ohitura, errepikapena, egunerokotasuna esan nahi baitu; eta gure egunerokotasuna perla berrien aurkikuntza sorta bat zen; Aldizkari Ofiziala itzultzea, poesia hutsa egitea.

 

Nola edo hala, ordea, egin dugu bidea, iritsi gara norabait (Koldo Bigurik atzo hemen esandakoarekin egiten dut orain bat). Itzultzaileok (eta kazetariok, eta irakasleok, eta beste idazlari guztiok) arau inplizituei men egiten, aldian-aldian garaiko komunikazio- eta literatura-estilo nagusiko erregistroak erreproduzitzen saiatuz, estilo ertain, konbentzional bat helburu: gauzak natural esateko moduaren bila, testu gordin, belarria mintzen zutenak nagusi ziren garai haietatik gaur arte.

 

Oraindik ere egunero egiten dugu talka mugekin, eta ezinbestean sortzen zaigu forma berriak probatu beharra. Estilo ertain, arrunt hori eraikitzearekin batera, itzultzailea hizkuntzaren mugetan dabil betiere, hemen eta Argentinan. Beti ari da, iruditzen zaio, hirugarren hizkuntza batean idazten; hizkuntza asmatu, artifizial batean. Itzulpen txarrek ere balio dute, hori esateraino iristen da Piglia; beren hizkera gordin, aizun, sasiko horretan, efektu estilistikoen artxibo dira (azken hori gehiegizkoa da oraingoz guretzat; EEEAAA elkartea ugaritu eta sendotu artean behintzat).

 

Nahikoa luzatu naiz, eta buka dezadan. Irakurle, hitzok irakurri ondoren begiak eskuinaldera lerratzen badituzu, hor ikusiko duzu aldamenean goraxeago, “AZKEN ERANTZUNAK” zerrendatxoa, eta bertan, esate baterako, “Santi Leone on Zenbaiten euskalki…”, “Itziar Diez de Ultzu… on EEEAAA elkartea”, “Juan Luis Zabala on…”: ez al zaizu iruditzen “On” hori ikusezin bihurtzeraino naturaldu —alegia, ondu— zaigula hor? Hor bakarrik, oraingoz. Integrazio-hasiera bat izan daiteke. Dagoeneko, harrikada hori ez dateke hain futurista.

[169] [⇶]