ostirala, urtarrila 20, 2023

'deutsoz', kin erdiko '-z- > -s-' pluralgile zahar bat, zeinen zentzu pluralgilea galdu den, eta bukaerako "-z" pluralgile bat, formalki errepikatua, zeinen zentzu pluralgilea bádabilen

Josu Lavin-ek zioén herenegun:

deucoZ eta deutsoZ bucaeraco -Z hori, ceina /s/ bat baita nire belharrietan erdarazco -S plural marca egoquitua baino ez dela iruditzen çait ascotan.

Gure ikuspegitik, "-z" hori dá euskararen pluralgile zahar bat, berbera zein den agertzen an:

  • derautzo  > deutzo/deutso
  • edutzi > eutzi/eutsi
  • daramatza
  • daroaz
  • dagoz

edo

  • dagozkio

Atzo genioen ze, "deukotsot" horretan formalki errepikatua da "-o-" referentzia datiboa, zeren ...

  • báda "-o-" datibo zaharrago bat, zeinen zentzu datiboa galdu zen, eta 
  • bigarren "-o-" bat, zein agertuko zen noiz lehenengoaren zentzua galdu baitzen, eta zeinen zentzu datiboa bádabilen.

Josu-k gorago aipatutako "deutsoz" horretan ere, antzeko kasua daukagu baina kin "z" pluralgilea, zeren:

  • báda "-z-" pluralgile zaharrago bat, zein gerora bihurtu zén "-s", zeinen zentzu pluralgilea galdu zen, eta
  • bigarren "-z" bat, zein agertuko zen noiz lehenengoaren zentzua galdu baitzen, eta zeinen zentzu pluralgilea bádabilen.
Ikusten denez, gure analisia dá oso antzeko nola atzokoa, baina kin "z" pluralgilea, formalki errepikatua. [1876] [>>>]

Etiketak: