igandea, maiatza 26, 2024

Guk nahiago genuke deituko balitzaio, adibidez, azentu (intonazio) progresiboa edo diskursiboa (non geroko informazioa izan ahal dén enfatikoa edo neutroa ere)

 Galdetzen zuén atzo Erramun Gerrikagoitia-k:

¿Zer da azentu zintzilikatzailea?
Niri ez zait ethorten concepturic burura nahizta bai ezagutu zintilikatu verbua.

Esker anitz Erramun zatio zure galdera eta interesa. 

Gauza da ze Juan Garziak erabili zuén "zintzilikatzaile" adjetibo hori (ikus ondorengo aipua) noiz reféritu ki intonazioa on aditza noiz gero datozén galdegai postverbalak:

Galdegaia aditzaren ondoren datorrena izateko lizentzia hori gehiago zabalduko bagenu, berriz, premiazkoagoa litzaiguke lizentziaren marka esplizitu bat, irakurlea etengabeko zalantzan ibil ez dadin. Nik neuk, halako joskerak darabilten idazle zaharrekin aproba batzuk egin ditut aditzaren azken bokalean goranzko intonazio zintzilikatzaile hori azentu normal batez markatzeko:
Piramideak dirá...
San Benito bizi zén kobazulo batean.
[Juan Garzia, "Joskera lantegi", 1997:162]

Hortaz, Juan Garzia referitzen da ki goranzko intonazioa zein aplikatuko zitzaion ki aditzaren azken vokala noiz galdegaia agertzen dén postverbalki (galdegai postverbala). Juan Garziak horri deitzen dio "zintzilikatzailea", gure ustez akaso zeren intonazio horrek utziko luké entzulea (edo irakurlea) zintzilik, alegia itxarotzen geroko informazio enfatiko hori, geroko galdegaia.

Gainera, postulatu ohi da ze, halako galdegai postverbaletan, egin behar da pausa foniko bat artén aditza eta bere geroko galdegai postverbala:

Piramideak dirá [pausa fonikoa] eraikuntza batzuk zein...

Juan Garzia ez da hor mintzo gain pausa foniko hori, baina korronte nagusia izan da esatea ze behar zén pausa foniko bat artén aditz bat  eta bere galdegai postverbala (saiatu ginen erakusten ze pausa foniko hori ez da beharrezkoa, an "Hitzaldietako euskararen aditz osteko fokuen testuinguru diskurtsiboak eta aukera prosodiko nagusiak", 2010). Ikus adibidez ondoko aipua ti Euskaltzaidia:

["mutzurdin" galdegai postverbala] oso modu bereziz esango da, pausa eginez aditzaren ondotik.[Euskaltzaindia, 1987]

Aditz-osteko pausa foniko horrek areagotuko luké aspektu zintzilikatzailea on intonazioa zein egokitu beharko litzaioken i-azken vokala on aditza, zeren pausa horretan zinez zintzilik egonen baitzén entzulea, itxaroten galdegaia.

Gure ikuspegitik (ikus "Hitzaldietako euskararen aditz osteko fokuen testuinguru diskurtsiboak eta aukera prosodiko nagusiak", 2010) pausa foniko hori ez da beharrezkoa, halan ze intonazioa ezin liteken izan hain "zintzilikatzailea". Guk nahiago genuke deituko balitzaio, adibidez, azentu (intonazio) progresiboa edo diskursiboa (non geroko informazioa izan ahal dén enfatikoa edo neutroa ere). [2370] [>>>]