astelehena, ekaina 17, 2024

Itziar Laka (1996): "For instance, the EGLU grammar provides examples like (3) as neutral word orders: (3) 'duela bi ordu sekulako istripua izan da San Martin kalean' where the locative phrase San Martin kalean 'in San Martin street', follows the verb."

Amaitzen genuen gure atzoko sarrera azpimarrátuz ze Euskaltzaindia-k ("Euskararen gramatika", 2021) noiz adierazi zértan den ordena neutroa, finean ateratzen dú...

...osagarri zirkunstantzialen kokapena ti arau neutroa:

Kontu korapilatsua da, azterketa gehiagoren beharra duena. Dena den, subjektua, objektua, zehar-objektua eta aditza dira hizkuntza batean ordena kanonikoa nolakoa den aztertzeko kontuan hartzen diren osagaiak. [Euskaltzaindia, 2021:1863] 

Hortaz, konsidera geinke (genei, geneike,genegike, genezake) ze...

Dena den, subjektua, objektua, zehar-objektua eta aditza dira ordena kanonikoa nolakoa den aztertzeko kontuan hartzen diren osagaiak. [Euskaltzaindia, 2021:1863]

Eta horrek bide emanen liguke ki konsideratu adibidez lehengo eguneko esaldi hura (ikus berriro beherago) nola neutroa barné eredu estandarra, esan nahi baitá kin zilegitasun estandarra, nola genioen an sarrera hau:

Nazioarteko adituek duela 55 milioi urte bizi izan ziren landare eta animalien fosilak jaso dituzte Ozeano Artikoan.
Amaitzeko esán ze, besterik ezean (kontextu aski berezirik ezean), ordena neutroko titular periodistikoak neutrotzat jo beharko lirake.

Puntu honetaz ere honatu nahi genuké ondorengo aipua ti Itziar Laka-ren "A brief grammar of euskara" (1996), non dioén: 

The neutral order of elements in the sentence is the one ill ustrated in the examples above, and schematized in:

(2) [Ergative) [Dative) [Absolutive) (verb + inflection)

That is, given the language typology proposed by Greenberg, it is standardly assumed that Euskara is a Subject-Object-Verb (SOV) type language (de Rjjk 0969)). Regarding phrases that do not agree with the verbal inflection, such as adverbs and postpositional phrases, it is not so clear what the neutral word order is. For instance, the EGLU grammar provides examples like (3) as neutral word orders:

(3) duela bi ordu sekulako istripua izan da San Martin kalean

...

where the locative phrase San Martin kalean 'in San Martin street', follows the verb. This is a possible word order if, as noted by the EGLU grammar, we get home and want to provide this information, which is entirely new to our listeners. ln this case. we would be implicitly answering the question zer gertatu da? 'what happened?', which triggers neutral word order in the sentence, because the entire sentence is informationally relevant in this case. [Itziar Laka, "A brief grammar of euskara" 1996]

Zenbait komentario egin nahi genituzke burúz esaldi hori baina gaurkoan soilik azpimarrtu nahi genuke ze Laka-k aipatutako ordena neutro horretan "San Martin kalean" agertzen dén postverbalki. [2392] [>>>]