asteartea, ekaina 18, 2024

Nahizta esaldi horretako informazio guztia dén berria (erantzunez ki "Zér berri?"), eta nahizta ordena izán neutroa, báda hor foku enfatiko bat: "sekulako istripua" ("sekulako" indartzaile expresibo-enfatiko horrek azentu markatua eragiten baitu)

Amaitzen genuen atzoko sarrera aipátuz ondoko esaldi hau (originalki emana an EGLU eta aipatua ganik Itziar Laka, 1996):

(3) duela bi ordu sekulako istripua izan da San Martin kalean
zeintaz genioén:

Zenbait komentario egin nahi genituzke burúz esaldi hori baina gaurkoan soilik azpimarrtu nahi genuke ze Laka-k aipatutako ordena neutro horretan "San Martin kalean" agertzen dén postverbalki

Hain zuzen, komentatu nahi genuke ze:

1.: Bai, esaldi hori izan ahal da erantzuna ki galdera orokor bat nola "zer gertatu da?" edo akaso hobe "zér berri?:

In this case we would be implicitly answering the question zer gertatu da? 'what happened?' [Itziar Laka, "A brief grammar of euskara" 1996]

2.: Bai, esaldi horren ordena konsideratu ahal dá ordena neutroa:

In this case we would be implicitly answering the question zer gertatu da? 'what happened?', which triggers neutral word order in the sentence,... [Itziar Laka, "A brief grammar of euskara" 1996]

baina, eta hemen dator gure objezioa:

3.: Ez, esaldi hori ezin liteke konsidera esaldi neutroa (nahiz bái izan ordena neutroa), zeren esaldi horretan izanen genuké foku enfatiko bat, foku estu bat, foku markatu bat kin azentu markatu bat, eta ez foku neutro bat, foku zabal bat edo foku ez-markatu bat kin azentu neutro bat.

Nahizta esaldi horretako informazio guztia dén berria, ezezaguna, ez-presuposatua, eta nahizta ordena neutroa izan, gauza da ze, gure ikuspegitik bederen, báda hor foku ondo enfatiko bat:

...sekulako istripua...

izan ere, "sekulako" indartzaile expresibo-enfatiko horrek ez baitu zirrikitu handirik uzten ki neutrotasuna.

Beraz, egonen ginake aurrén esaldi bat non material osoa dén rhematikoa, baina non hiztunak eratu dú foku enfatiko bat, prosodikoki markatua, halan ze ezin esan daiteke esaldia neutroa denik. Esan nahi baita ze, nahiz galdera orokor horri erantzun, nahiz ordena neutroa izan, esaldia ez da neutroa. [2393] [>>>]