"Aita batek zituén bi seme" dá SVO esaldi bat kin parte rhematikoena an O (semantikoki argi, baina azentu batez erraztu liteké zuzeneko interpretazioa)

Atzokoan hartzen genuén...

...Patxi Goenaga-ren ondoko adibidea ("Gramatika bideetan",1980) zeintan ikusten den nóla bi autore zahar (Agirre Asteasukoa eta Lardizabal) hasi ziren kontatzen ber parabola emánez esaldi osoki rhematikoak an bi ordena ezberdin hauek:

• SVO: Aita batek zituen bi seme (Agirre Asteasukoa) 

• SOV: Aita batek bi seme zituen (Lardizabal)

Bi hasiera sintaktiko ezberdin horietan, esaldi osoa zén informazio berria, esaldi osoa zén rhema, eta daukagu azentu neutroa gain objetua ("seme"), biak dirá prosodikoki neutroak, eta biek ere dute ordena neutroa, bata SVO eta bestea SOV.

Gaur soilik azpimarratu ze:

Aita batek zituen bi seme. (Agirre Asteasukoa)

ipuin-hasierako esaldi horretan ezin liteke egin irakurketa bat non "aita batek" dén galdegaia (foku hanpatua), ez bailuke zentzurik. Esan nahi baita ze esaldi horren interpretazioa (eta irakurketa-modua) gelditzen dá semantikoki determinatua, halan ze azentu neutroa soilik koka liteké gain osagarria ("bi seme"), zein izanen zén esaldiko "ustezko galdegaia" (esaldiko parte rhematikoena, baina ez hanpatua, prosodikoki neutroa) an SVO ordena:

Aita batek zituen bi seme. (Agirre Asteasukoa)

Batek konsidera leike ze akaso ezintasun semantiko hori ez da aisa harrapatzen an lehenengo irakurraldia, halan ze arazogabe erabaki leike jártzea azentu bat gain aditza:

Aita batek zituén bi seme.

horrela argi utziz ze esaldiko parte rhematikoena dá justuki "bi seme", eta hola erraztuz esaldiaren interpretazioa eta irakurketa. Azentua opzionala litzake, jakina, baina askotan ondo lagungarria arrén egin zuzen-zuzeneko interpretazioa. Horrela, SVO ordena neutroa (berez, liteken neutroena baita) idatzi eta baliatu ahal da noiz nahi den. [2407] [>>>]