osteguna, uztaila 10, 2025

Martínez Areta (2011). "Beraz, Orainaldiko (edo are, inperfektiboko) 'jito pasibizatzaile' hau izan zen, ene iritziz, SVO > SOV aldaketaren arrazoia, edo behintzat arrazoietako bat."

Amaitu genuen atzo esánez:

Ez al da azalpen hori alanbikatuegia, noiz-eta báden azalpen sendo bat askoz sinpleagoa (parsimoniosoagoa), zein dén askoz bateragarriagoa kin munduko hitz-ordenen evoluzio orokorra? 
Martínez Areta-k dio:

Beraz, Orainaldiko (edo are, inperfektiboko) "jito pasibizatzaile" hau izan zen, ene iritziz, SVO > SOV aldaketaren arrazoia, edo behintzat arrazoietako bat. [Martínez Areta, 2011:374]

Bestela esanda, evoluzio hori oinarritzen da an "jito pasibizatzaile" bat, zein, gure ikupegitik, ez den existitzen: izan ere, hor dugú OVS hitz-ordena, OVS egitura zahrra , OVS aktiboa, objetuan zentratua, zein ondo dagokion ki garai bat non mezuak zirén oso sinpleak eta oso kontextualak. Horretaz, gogora daigun beste sarrera hau:

[#1682] Gure ikuspegitik, "ekarren" adizkia zén sinpleki OVS aktibo bat kin O rhematikoa, eta ez pasiboa, zein den estruktura sintaktiko bat zeinen helburu pragmatikoa izaten den themátizatzea objetua

Zioen Josu Lavin-ek atzo:

ZEKARREN = zen + kar
: era traído/a por él/ella
NOR-NORK hura hark  [Josu Lavin]

Josu-k egiten dú interpretazio pasibo bat, non guk soilik ikusi ahal dugún OVS ordena aktibo zahar-fosildu bat non O dén rhematikoa nola izaten den an forma aktiboak, eta ez thematikoa (sujetu agente bihurtua) nola izaten den an pasiboak:

  • sagar ekarren  ("sagar" da objetu rhematikoa)   (OVS)

non:

ekarren  =  ∅ - e - kar - ∅ - ∅ - (e)n    

eta non:

  • : hortxe doa 3. pertsonako objetu rhematikoa: sagar
  • -e-: iraganeko marka
  • -kar-: aditz erroa
  • : ez da agertzen "(t)za" ustezko modifikatzaile advervial zaharra, ez da agertzen pluralitatea.
  • : 3. pertsona singularreko sujetua.
  •  -(e)n: iraganego marka ere (finean "-n" inesiboa).

Gure ikuspegitik, "ekarren" adizkia zén sinpleki OVS aktibo bat kin O rhematikoa, eta ez pasiboa, zein den estruktura sintaktiko bat zeinen helburu pragmatikoa izaten dén thematizatzea objetua

Bestalde, "zekarren" formaren hasierako "z-" hori geroago itsatsiko zen an hizkera batzuk, baina forma zaharragoa izango litzaké "ekarren/ekarran", gabén "z".

Bai, nahikoa da OVS estruktura aktiboa, oso razonablea an garai zaharrak noiz baldintza eta behar komunikatiboak zirén oso bereziak. [2780] [>>>]