asteazkena, martxoa 23, 2022

Zénbat eta intentzio zehaztaileagoa, zénbat eta hobekiago prestatu nahi izan entzulea (edo irakurlea) afin jaso zehaztapen akaso sorpresibo bat, orduan-eta tendentzia handiagoa ki erabili SVO zehaztailea

Zioen atzo Bittor Hidalgo-k:

Egun hauetan Leizarragaren taldekoen Ebanjelioen itzulpenekin, topatu naiz pasarte honekin, kezka eragin didana haien ikuspegiaz 'ordena diskurtsiboaz eta'. Kristok parabola bat kontatu die jarraitzaileei eta apostoluek ongi ulertu gabe, azalpena eskatu diote. Eta hala azaltzen dizkie Kristok figuretako bakoitza (subjektu bat predikatu bat eta kopula, ordena desberdinetan, Mt 13, 37...):
• Hazi ona ereiten duena da gizonaren semea.
• Eta landa da mundua,
• eta hazi ona, erresumako haurrak dira,
• eta iraka, gaiztoaren haurrak dira.
• Eta hura erein duen etsaia, da deabrua,
• eta uzta, munduaren fina da,
• eta uzta biltzaileak, aingeruak dira.
Nahiz eta frantsesezkoan guztiek egituran predikatibo bera agertu: (subjektua, kopula, predikazioa):
Celuy qui seme la bonne semence, c'est le Fils de l'homme.
Et le champ est le monde.
La bonne semence sont les enfants du royaume.
L'yvroye sont les enfants du mauvais.
Et l'ennemi qui l'a semee, c'est le diable.
La moisson, c'est la fin du monde.
Et les moissonneurs sont les Anges.
Leizarragak-eta soilik bariazioagatik eragiten dituzte ordena aldaketak? Ez dakit. Ez dakit irizpiderik ote dezakezuen...

Hor dugú textuinguru diskursibo zehaztaile bat (hala deitu genion an gure master-lana, 2010:58), non, tipikoki, zehazten baita zérbait zein jada aipatu den. Textuinguru diskursibo horretan, oso maiz erabiltzen da gaur egun SVO ordena, esango genuke ze gehienetan. Eta, konprobatzen dugunez, ez da joera berria, zeren jada Leizarragak erabiltzen zuén SVO zehaztaile hori, adibidez an aipuko lehenengo bi esaldiak: 

• Hazi ona ereiten duena gizonaren semea.
• Eta landa mundua,

Lehen bi esaldi horietan intentzio zehaztailea argi gelditu delarik, ondorengoetan ez zen beharko ezta aditzik ere:

• eta hazi ona, erresumako haurrak (dira),
• eta iraka, gaiztoaren haurrak (dira).

Leizarragak ematen ditú bi aditz elidigarri horiek an bukaera, non, kontextu batzutan, jartzen den material guztiz aurreikusgarria (zein, diogunez, joan liteké eliptiko). Azken hiru esaldietan ere berdin egin liteke, baina laugarrenean Leizarragak nahiago izan dú hobeki prestatu bidea ki zehaztapena, erábiliz "" burulehena an kontextu zehaztaile hori (kin intonazio zehaztailea):

• Eta hura erein duen etsaia, deabrua,

lórtuz koherentzia zehaztaile gehiago, eta bide batez gogóratuz zerrendaren intentzio zehaztailea. Azkenik Leizarraga itzuliko da ki bukaerako aditzak, zeinekin ez den bereziki prestatzen zehaztapena (aurretik ematen baita):

• eta uzta, munduaren fina da,
• eta uzta biltzaileak, aingeruak dira.
Nolabait esan, "" burulehenak, zehaztaile intonatua, dú prestatzen entzulea (edo irakurlea) ki jaso zérbait kin atentzio berezia. Zénbat eta intentzio zehaztaileagoa, zénbat eta hobekiago prestatu nahi izan entzulea (edo irakurlea) afin jaso zehaztapen akaso sorpresibo bat, orduan-eta tendentzia handiagoa ki erabili SVO zehaztailea.

4 Comments:

Blogger Bittor said...

Esan nahi luke horrek Leizarragarentzat-eta (eta euskararentzat eta euskaldunontzat) ez dagoela itxuraz 'galdegai legerik / ez leku finkorik', nolabait testuinguruak ematen duela beti aditzera esaldi baten informazio egitura zein den? Eta beraz libreak garela gure esaldietako sintagmak nahi moduan antolatzeko?

asteazkena, martxoa 23, 2022 11:40:00 AM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Iracurriric commentarioa te Bittor Hidalgo nahi dut nic zeozer esan zeren dago relationatua kin berac dioena.

Ari garela gain galdegaia, gaurco izquiriazaleac ba daquite zer da galdegaia (behintzat entzutez guti gorabehera). Baina ostera niretzat lehengo idazle zahar onenec ere izquiriatzen zuten, expresatzen ziren izquirioz, jaquín gabe zer zen galdegaia (edo, elementu inquiritua). Ahoz ere verba eguiten ohi dugu, an gure conversation informalac edo ere ez hain informalac, soilic intuitivoqui, present izan gabe izpirituan delaco hori, elementu inquiritua (edo galdegaia).

Beraz, esango nuque ze gadegaiaren affaira ikusten dut nic nola (edo antzeratsu) Bittor Hidalgoc.

asteazkena, martxoa 23, 2022 12:52:00 PM  
Blogger Bittor said...

Badaugu beraz zeregina ideia horiek populuan zanaltzen...

osteguna, martxoa 24, 2022 10:49:00 AM  
Blogger Bittor said...

zabaltzen

osteguna, martxoa 24, 2022 11:09:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home