sagar da kar ki zu da > sagar da kar ki zu t > sagar ha dakarkizut > sagarra dakarkizut
Bukatzen genuén atzo esánez:
Eta Givón-ek (1976), beherago, gaineratzen du ze:
When clitic anaphoric pronouns and/or pronominal agreement are diachronically young, their etymological link to independent pronouns and their inmediate source, demonstrative pronouns, is more transparent. [Givón, 1976]Esan nahi baita ze, lehenengo begiratu batean bederen, bilatu beharko genuké aditz kokordantzien jatorria an erakusle zaharrak. Edo, bestela esanda, printzipioz espero genuke aurkítzea erakusle zaharrak azpi aditz-konkordantzia tipikoki higatu horiek.
Ideia horrek joko luke aldé interpretatu "-da" (> "-t") sujetu-konkordantzia (1. persona singularrekoa) nola erakusle zahar bat, akaso erakusle orokor bat (denetarako balio zuena) zein evoluzioaren zurrunbiloan bilakatuko zén 1. persona singularreko sujetu-izenordain independente postpositiboa:
sagar da kar ki zu da
eta, gero, persona bereko aditz-konkordantzia:
sagarra dakarkizut
Prepositiboki, aldiz, eta hasieratik, jatorrizko "da" hori bera erabil zitekén nola adverbio-erakusle moduko bat, oso presentziala:
sagar da kar ki zu da
zein gero uztartu zen an aditza nola orainaldiko aditz-morfema:
sagarra dakarkizut
Hori guztia bát etorriko litzake kin interpretazioa te "da" nóla zerbait arten adverbioa eta erakuslea:
Hortaz, "da" hasieran, adverbio-erakusle moduko bat izan bide zen, zein kokatzen zén prepositiboki (respektu aditza: "kar"), nahiz, seguruena gerora, baita erabiliko zén nola 1. personako izenordain independentea postpositiboki, bát etorriz kin bere esangura oso presentziala.
Nolabait
esan, "da" prepositiboa pasatu zén ki signifikatu zérbait nola "orain",
eta "da" postpositiboa pasatu zen ki adierazi zérbait nola "nik" nahiz
ez zen oraindik euskara hizkuntza ergatiboa, an OVS ordena bat (aditz osteko posizio horrek adierazten zuén sujetua):
sagar da kar ki zu da > sagar da kar ki zu t > sagar ha dakarkizut > sagarra dakarkizutHorrela, "da" jatorrizko adverbio-erakuslea bitan fosildua izanen genuke an aditz trinko hori ("dakarkizut"), bata prepositiboa, eta bestea postpositiboa.
Etiketak: aditza
1 Comments:
Hassieraco DA- hori içan aditzarena da. Erdaraz = es, está.
dakart: algo está siendo traído por mí, nondic: lo traigo
dakarKIZUt: a ti, para ti.
Argitaratu iruzkina
<< Home