Adibidez, ¿nóla azaltzen dirá konkordantziak arten sujetua eta bere aditza?

Jarrai-ki egun hauetako ildoa gain diferentzia kualitatibo sideralak arten hurbilketa chomskyarra eta hurbilketa funtzionala noiz azaltzen zergátik sintaxiak dirén nola diren, planteatu ahal dugu galdera bat, eta ikusi nóla erantzuten dutén chomskiarrek eta funtzionalistek: adibidez, ¿nóla azaltzen dirá konkordatziak arten sujetua eta bere aditza? 

Chomskyarrek kontatuko digute ustezko istorio biologiko bat, non existituko dirá posizio estruktural batzuk (suposatzen da an gure burmuina: adibidez, INFLexioa eta bere espezifikatzailea) zeinen artean sujetuak edota aditzak mugituko dirén artio aurkitu euren posizio superfizialak, eta baita adibidez euren konkordantziak.

Konkretukiago, Koopman and Sportiche autoreek ("The position of subjects", 1991) kontatzen digutenez, arabiera abiatuko litzaké ti SVO oinarrizko ordena bat, nondik gero, SVO berbera deriva liteké superfizialki noiz V aditza mugitzen dén ki inflexio-posizioa (INFL), eta noiz S sujetua mugitzen dén ki inflexio horren espezifikatzailea (biak izanen liraké bi kokagune estruktural biologiko horietakoak). Eta posizio horietan ... 

Consequentely, V in INFL has a specifier and fully agrees with it: we get subject/verb agreement. [Koopman nad Sportiche, 1991:221]

Honá, textu osoagoa:

In the case of the SVO order, however, the derivation from an underlying INFL S VO comprises one more step. First, the V obligatorily moves to INFL position. In order to reestablish the SVO surface order, it must be assumed, just like in English, that S moves to specifier of I. Consequently, V in INFL has a specifier and fully agrees with it: we get subject/verb agreement (see Mohammad, 1989, for a detailed analysis).  [Koopman nad Sportiche, 1991:221]

Beraz, konkordantzia ... bestegabe agertzen da noiz sujetua eta aditza kokatzen dirén an euren posizio horiek, esan nahi baita ze posizio horietan konkordantzia esleitzen zaio ki aditza, eta bukatu da istorioa. 

Ez da planteatu ere egiten nóndik ateratzen dirén konkordantzia horiek, nóla sortu ziren, ea komunikatiboki onuragarriak diren, zéin izan ahal den euren funtzioa, ... Ez, ustezko posizio estruktural horiek (INFL eta bere espezifikatzaile-gunea) gure burmuinetan grabatu zirén ez dakigu noiz edo zergátik, eta hor jarraituko duté (ez dakigu noiz arte) erákarriz sujetuak eta aditzak bidéz mugimendu sintatikoak afinda, besteak beste,  eslei daitezén ... konkordantzia misteriotsu horiek.

Gainera, irakurri dugunez, sujetua ez bada igotzen ki inflexioaren espezifikatzailea, orduan, ez dakigu zergátik, aditzari esleitzen zaio soilik defektuzko 3. personako konkordantzia. Izanen al da 3. persona hori biologikoki grabatua an burmuina? 

Beste gauza bat, analisi horretatik, arabieraz SVO ordena litzaké oinarrizkoa, nahiz SVO superfiziala izanen litzakén prozesatzeko kostutsuagoa zein VSO superfiziala, kurioski. Hori doa kontra evidentzia eze arabiera mintzatua evoluzionatu da guztiz nagusiki aldé SVO. Baina, nóri ajola kontraevidentzia?

Honetaz guztiaz gogora daigún adibidez honako sarrera:

• Fernández eta Ortiz de Urbina (2007): '... inflexio-sintagmaren espezifikatzaile gunera heltzen diren sintagmak dira subjektuak.'
  

 nondik:

Atzo hasi ginen saiatzen azaltzén herenegungo aipu hau (Fernández eta Ortiz de Urbina, 2007:56):

... izatez gure iritziz, inflexio-sintagmaren espezifikatzaile gunera heltzen diren sintagmak dira subjektuak. Izan ere, subjektua eta osagarria bi gune sintaktiko baino ez direla pentsatzen dugu, hau da, ez inolako zerak, zer horiek ezar daitezkeen lekuak baino, eta bien artean, badirudi inflexio sintagmaren espezifikatzaile gunea dela subjektu gunea, edo, bestela esanda, subjektua kokatzeko lekua. [Fernández eta Ortiz de Urbina 2007:56]

Eta genioen atzo ze hori guztia enmarkatu behar da barné programa chomskyarra non saiatzen diren deskribatzen prozedimenduá nondik gure burmuinak generatzen dú diskursoa, halan-ze euren deskripzioan, esaldietako elementuak sortuko zirén an oinarrizko leku eta ordena biologiko batzuk, nondik gero hasiko ziren gertatzen operazio sintaktikoak, konputazionalki kostosoak, zeinen finean ahoskatuko zén esaldia. Hortaz, gauza da ze, ustezko operazio horietan, esaldiko sintagmak abiatzen dira ti leku eta ordena batzuk eta amaitzen dira an beste batzuk.

Bakoitzak kontatzen dú bere istorio biologikoa, zeintan momenturen (posizioren) batean, bestegabe agertuko dirá konkordantziak arten sujetua eta aditza, baina, nóndik datoz halako konkordantziak? Zertárako balio dute? Zergátik ez dira desagertzen? Horiek dira galderak zein interesatzen zaizkion ki funtzionalista bat. Bihar saiatuko gara ibiltzen barrén bide hori.