Analisi horrek ahalbidetzen dú, adibidez, azaltzea "-te" eta "-ke" potentzialak, zein ez ziren izanen baizik aplikazioa postverbalak on "e" partikula indefinitua (adverbio antzekoa)

Zioén atzo Josu Lavin-ek.

Bai, denbora zaharretan:

DA = orain
E = orduan

eta lehenengotik ondokoak lortzen ditugu orainaldian:

NI + DA = NA
HI + DA = HA
GU + DA = GA
ZU + DA = ZA

Bai, eskurako evidentzia konsideratuta, "da" eta "e" izanen dirá bi elementu finko eta posizionalki flexible batzuk, adieraziz lehenengoak zerbait lotua kin orainaldia, kin zerbait oso presentziala, zein oposatzen den ki beste partikula zahar bat: "-e-", zek justuki adieraziko luké nolabaiteko indefinizioa, zerbait indeterminatua, zein, mintzatuz burúz denbora, izanen litzakén denbora indefinitu bat, ez-presentziala, ez orainaldikoa.

Era horretan, lehenengoak ("da") adierazi ahal dú "yo" pronominala an posizio postverbala (an funtzioa on osagarri direktoa edo indirektoa):

• da kar da > dakart
  

eta bigarrenak ("e") adierazi ahal dú zeozer indefinitua (aditz-forma potentziala) an posizio postverbala ere, nola an gure ondorengo analisia, azalduz jatorria on "-te" eta "-ke" potentzialak, zein ez liraken baizik aplikazioa postverbalak on "e" partikula indefinitua (adverbio antzekoa):

• [1902] Horrela sortuko zirén "-te-" eta "-ke-" partikula potentzialak, biak ere kin "-t-" edo "-k-" epentetikoak
  

Ikusi dugu an aurreko sarrerak nóla Zaldubi senpertarrak erabili zituén "dohatzo" eta "doazco" forma pluralak (haiek hari) an XIX. mendea. Singularrean erabiltzen dú "doaco", zein ez den baizik "doa + o" kin "-k-" epentetiko bat:

• doako = doa + k + o

Askoz lehenago, Etxeberri Ziburukoak ere erabiltzen zuén ber "doaco" ("hura hari") an bere lana on 1627 (zeintaz mintzatu garen adibiez hemen):

Eta nóla ematen zuén Etxeberri Ziburukoak (1627) "hura haiei"? Ba, ematen zuén "doate", zein ez den baizik "doa + e" kin "-t-" epentetiko bat:

• doate = doa + t +e

Hona hemen zéin azalpen ematen duén Patxi Altunak an bere edizio kritikoa on "Manual devozionezcoa" (1627):

Oso interesgarria iruditzen zaigu nóla doazen alternatzen "-t-" eta "-k-" soinu epentetikoak finéz burutu lotura edo konposizio berriak.

Zeren, "hari doako" izanik, ez al zen printzipioz regularragoa "haiei doake" zein "haiei doate"? Zéin izan ziteken arazoa zek blokeatu zuen "doake" regularrago hori? 

Ba ze jada exisititzen zén halako adizkia: "doake", zein (hau ere, antzera nola besteak) ez den baizik "doa + e" kin (orain) "-k-" epentetikoa, eta non, kasu honetan, "-e-" hori ez den justuki "e" pluralgilea an "doate" baizik "e" bat adiéraziz zérbait indefinitua, ez-presentziala, akaso futuroa, edo posiblea: "doake" (baliteke bi "e" horiek, alegia pluralgilea eta indefinitua, etortzea ti ber jatorri komun zaharrago bat, non akaso "e" horrek adieraziko zuén zerbait indefinitua an denbora, kantitatea,...).

Horrela sortuko zirén "-te-" eta "-ke-" partikula potentzialak, biak ere kin "-t-" edo "-k-" epentetikoak.

Bai, invarianteak eta oso flexibleak posizionalki an posizio pre eta postverbala, an funtzio diferenteak, baina beti ere lotuak, bata kin oraingo (eta are hemengo) zentzu zehatza, eta bestea kin nolabaiteko indefinizioa. [2791] [>>>]