igandea, iraila 25, 2022

Domene (2011) mintzátuz gain jatorri demostratiboa te -o- eta -e- morfemak (kasu honetan barné estruktura morfologiko nominala)

Aurreko sarreretan mintzatu gara gain estruktura morfológikoa te euskal aditza, non, aplikatuz Givón-en ideia eze, askotan, aditz-konkordantziak derivatzen dirá ti erakusle zaharrak, ondorioztatzen genuen ze akaso "da", "o" edota "e" morfema verbalak izan litezké erakusle zaharrak ("e" jatorriz izanen litzaké hitz bat adieráziz pluralitatea edo abundantzia, zein, dirudienez, izanen litzake oso ideia inportantea an garai zaharrak).

Ikus daigun orain nóla mintzo dén José Fernando Domene ("La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente" (2011) gain "o" eta "e" morfemak, nahiz, kasu honetan, reféritzen ki estruktura morfologiko nominala:

La EMN [Estructura Morfológica Nominal] de plural próximo (EMND) se caracteriza por el sufijo -o- y la de plural remoto (EMNPR) por el sufijo -e-. Ambos sufijos tambien proceden de dos antiguos artículos enclíticos procedentes de dos demostrativos utilizados con la función de artículos, el demostrativo primitivo de 1.er grado o = 'este, esta, esto' y el demostrativo plural de 3.er grado ha-e- > h-e- > e- 'aquellos, aquellas', respectivamente.

Beraz, Domene zehazten ari da nóla estruktura morfologiko nominalean -o- eta -e- etorriko lirake ti erakusle zaharrak:

  • jatorrizko 1. graduko erakusle bat, "o", eta
  • jatorrizko 3. graduko erakusle plural bat, "ha-e- > h-e- > e-", 
Azken derivazio horretan, -e- izanen litzaké finean pluralizatzaile bat.

Etiketak:

1 Comments:

Anonymous Anonimoa said...

Azkeneko artikuloen arabera, hizkuntzak dira aldatzen, beti ari dira aldatzen, beraz:

- Zergatik dugu beldurra ki hizkuntz aldaketa? Zeren aldaketa hau da gauza nahiko naturala eta normala.

- Aldaketak an Euskara baldin bada hizkuntza profanatzea, ¿horrek esan nahi du mendeetan eta mendeetan dela profanatu sistematikoki gure hizkuntza? Beraz, logika honen arabera, dugu hitz egiten hizkuntza endekatua? Lehen bai baina orain ez... Ze kontraesan da hori?

- Zergatik da onartzen atzerriko lexikoa baina ez da onartzen atzerriko, demagun, morfologia edo sintaxia?

Barkatu egiteagatik hauek galdera petral-filosofiko, baina norbaitek zuen erantzun beharko.

Txopi

igandea, iraila 25, 2022 10:40:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home