ostirala, iraila 22, 2023

Domene (2011): "..., al invertir la posición ... (n-e-gi-an = yo [lo/la] hacía), se confundió con...(*n-e-gi-an = [él/ella/ello] me hacía],...]

Domene-k (2011) honela azaltzen du nóla garai batean honelako adizkiak:

  • *n-e-gi-an = [él/ella/ello] me hacía] 

reinterpretatu ziren nola:

  • n-e-gi-an = yo [lo/la] hacía

kokatuz aurrena sujetua (S) eta gero objetua (O), eta ez alderantziz, nola interpretatzen zén lehenago: 

..., al invertir la posición ... (n-e-gi-an = yo [lo/la] hacía), se confundió con...(*n-e-gi-an = [él/ella/ello] me hacía],... [Domene, 2011:184-185]

Hor pasatuko litzake ti gure OVS fasea ki gure SOV fasea (reinterpretazioa). Puntu horretaz, gogoratu gure sarrera hau:
Hortaz, bat gatoz kin reinterpretazio hori, nondik sortuko ziren iraganeko adizki reinterpretatu berriak. [>>>]

Etiketak: ,

osteguna, abendua 01, 2022

(Kontra)argumentatu behar da, eta ez deskalifikatu gratuitoki

Josu Lavin-ek egiten zuén atzo oso komentario desatsegina gain José Fernando Domene, zeintaz azpimarratu nahi genukén bere tesia gain el proceso de formación de la estructura verbal de la lengua vasca, zuzendua ganik Joaquín Gorrochategui eta María Helena Fernández, nola irakurri ahal dugún an bere liburua titúlatzen "La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente" (2011):

Defendió su tesis doctoral en la Universidad del Pais Vasco (2005), obteniendo la calificación de sobresaliente cum laude. Se tituló Lingüística y Matemáiticas: EI proceso de formaci6n de la estructura morfológica verbal de la lengua vasca, y fue dirigida por el Dr. Joaquín Gorrochategui Churruca, y por la Dra. María Helena Fernández Prat. [an bere liburua "La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente", 2011]

Blog honetan ondo etorriak dirá argumentazio kritikoak gain ideiak, zeinekin aberastu gure ikuspegia, baina ezin dira onartu halako deskalifikazio gratuitoak, areago noiz diren deskalifikazio personalak

Azkenik esan ze Domene-ren lana iruditzen zaigú oso interesgarria eta aberasgarria: beste kontu bat da, jakina, berarekin ados egotea an puntu guztiak (nahiz orokorki aski ados egoten garen). Baina ideiak lantzeko, (kontra)argumentatu behar da, eta ez deskalifikatu gratuitoki. [1826] [>>>]

Etiketak: ,

asteazkena, azaroa 30, 2022

Erabiltzen al zen "-ko" atzizkia an akitaniera? Eta hala bazen, nóla? Zéin zentzutan?

Ari gara ahots-goran reflexionatzen gain sorrera te "-ko" sufijoa, zeintaz gogoratzen dugu ze Domene-k (2011), jarraituz ildo bat zein konsidera liteken nagusia, zioén hau (ikus hemen):

El sufijo de genitivo locativo (G1) es -ko, que utiliza el sufijo -ta- en la EMN indefinida, como los casos locativos, y procede por adstrato del sufijo celtiberico -co- (Conterbia-co-m = 'los de Contrebia ', Lutia-co-s, etc.) [Domene, 2011:134]

 Domenek (2011), beherago, orobat zioén hau:

En efecto, el sufijo (...) -ko sustituyó al antiguo sufijo -tar en los apellidos y en los gentilicios, aunque el significado del sufijo -ko es más amplio que el del sufijo -tar y este último es un sufijo derivativo. [Domene, 2011:134]

Hortaz, arau-ki Domene, momenturen batean "-ko" hasiko zén erabiltzen euskaraz, ordézkatuz "-tar", baina, zéin momentu izan liteken hori?

Galdera bat: Erabiltzen al zen "-ko" atzizkia an akitaniera? Eta hala bazen, nóla? Zéin zentzutan? Jarraitukó. [1825] [>>>]

Etiketak: ,

osteguna, azaroa 24, 2022

Domene (2011): "El sufijo de genitivo locativo (...) es '-ko', (...), y procede por adstrato del sufijo celtiberico '-co-' ( Conterbia-co-m = 'los de Contrebia ', Lutia-co-s, etc.)"

Genioen an atzoko sarrera:

Hala nola referentzia askotan topatuko dugún adibidez nóndik datorken "-kin" soziatiboa, edo "-an" inesiboa, edo "-ki" datiboa, ez dugu aurkitu referentzia gehiegirik ki "-ko" genitibo lokatiboa, zeinen jatorria, antza, ez dagoen batere argi

Guk ondorengo sarreretan aztertu nahi genuke ze akaso "-ko" genitibo hori deskonposatu daiteke an "-(k)o", kin gure betiko "-k-" epentetikoa eta "o" demostratibo zaharra. Jarraitukó an ondorengo sarrerak.

José Fernando Domene-k laburbltzen digú hori zein izan litekén oraingo azalpen nagusia (an bere "La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente", 2011):

El sufijo de genitivo locativo (G1) es -ko, que utiliza el sufijo -ta- en la EMN indefinida, como los casos locativos, y procede por adstrato del sufijo celtiberico -co- (Conterbia-co-m = 'los de Contrebia ', Lutia-co-s, etc.) [Domene, 2011:134]

 Hortaz, "-ko" atzizkia izanen litzaké mailegu bat ti hizkuntza zeltiberoa:

  • Conterbia-co-m = 'los de Contrebia'
Eta akaso hola da (ez dut nik ukatuko posibilitate hori), baina, halako kasuetan, aukeran, guri probableagoak iruditzen zaizkigu barnetiko azalpenak, zein, jakina, izan beharko liraké koherenteak eta gutxienez antzera justifikatuak nola azalpenak bidéz mailegua. Jarraitukó. [1819] [>>>]

Etiketak: , ,

asteazkena, azaroa 23, 2022

Eta "-ko" sufijoa, nóndik dator?

Hala nola anitz referentziatan topatuko dugún adibidez nóndik datorken "-kin" soziatiboa, edo "-an" inesiboa, edo "-ki" datiboa, ez dugu aurkitu referentzia gehiegirik azálduz nóndik datorkén "-ko" genitibo lokatiboa, zeinen jatorria, antza, ez dagoen batere argi

Guk ondorengo sarreretan aztertu nahi genuke ze akaso "-ko" genitibo hori deskonposatu daiteke an "-(k)o", kin gure betiko "-k-" epentetikoa eta "o" demostratibo zaharra. Jarraitukó an ondorengo sarrerak. [1818] [>>>]

Etiketak: ,

igandea, iraila 25, 2022

Domene (2011) mintzátuz gain jatorri demostratiboa te -o- eta -e- morfemak (kasu honetan barné estruktura morfologiko nominala)

Aurreko sarreretan mintzatu gara gain estruktura morfológikoa te euskal aditza, non, aplikatuz Givón-en ideia eze, askotan, aditz-konkordantziak derivatzen dirá ti erakusle zaharrak, ondorioztatzen genuen ze akaso "da", "o" edota "e" morfema verbalak izan litezké erakusle zaharrak ("e" jatorriz izanen litzaké hitz bat adieráziz pluralitatea edo abundantzia, zein, dirudienez, izanen litzake oso ideia inportantea an garai zaharrak).

Ikus daigun orain nóla mintzo dén José Fernando Domene ("La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente" (2011) gain "o" eta "e" morfemak, nahiz, kasu honetan, reféritzen ki estruktura morfologiko nominala:

La EMN [Estructura Morfológica Nominal] de plural próximo (EMND) se caracteriza por el sufijo -o- y la de plural remoto (EMNPR) por el sufijo -e-. Ambos sufijos tambien proceden de dos antiguos artículos enclíticos procedentes de dos demostrativos utilizados con la función de artículos, el demostrativo primitivo de 1.er grado o = 'este, esta, esto' y el demostrativo plural de 3.er grado ha-e- > h-e- > e- 'aquellos, aquellas', respectivamente.

Beraz, Domene zehazten ari da nóla estruktura morfologiko nominalean -o- eta -e- etorriko lirake ti erakusle zaharrak:

  • jatorrizko 1. graduko erakusle bat, "o", eta
  • jatorrizko 3. graduko erakusle plural bat, "ha-e- > h-e- > e-", 
Azken derivazio horretan, -e- izanen litzaké finean pluralizatzaile bat.

Etiketak:

asteazkena, uztaila 13, 2022

Domene (2011): "El prefijo "z-" pudo tener su origen en ..."

Zenioén lehen, Josu:

Bai, EKARREN izan daiteke ZEKARREN baino zaharragoa, baina argi dago ZEKARREN honek hasieran duen Z- hori nondik datorkion, ZEN/ZAN adizkiarekin funditzetik, alegia.

Alde batetik esan ze euskararen mendebalde osoan (parte handi bat) ez da halako evoluziorik gertatu, beraz edozein konklusio respektu nóla interpretatu "z-" hori, izan beharko da partziala, eta ez orokorra respektu euskal aditza (gainera, ez da gertatu preseski an area non mantendu ohi diren euskararen ezaugarri zahar gehiago).

Evoluzio partzial hori azaltzeko, egon dirá azalpen ezberdinak, halan-ze ez dago hain argi zergátik edo nóla gertatu den evoluzio hori (zehazki an euskararen alde zentrala eta ekialdekoa, ustez VI. mendetik aurrera, zeren ez da komuna ki hizkera guztiak). Azalpen horien laburpen bat ematen digú José Fernando Domene-k an bere "La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente" (2011):

EI prefijo z- pudo tener su origen en el prefijo de 2. persona de respeto y de 2. persona plural z- utilizado como prefijo de 3. persona z- en alocutivo y, después, en el no alocutivo; o bien en la analogía con la 3. persona singular del Pasado de izan, zan/zen = 'el/ella/ello era' como afirmó Schuchardt (1893), y por eso se limitó al Pasado; o mejor, en un antiguo pronombre ze que estaría relacionado con los actuales interrogativos zer= 'qué', que significa también 'persona', y zein < *ze-en = 'cuál', como han propuesto R. Gomez y K. Sainz (1995: 225). [Domene, 2011:175]

Edonola den ere, hor soilik birmarkatzen ari da 3. pertsonako iragana an modu berezituagoa, eta bide batez homogeneoagoa kin iragana e "izan" aditza: "z-" horrek adieraziko zuén iraganeko 3. pertsona, antzera nola lehenago "n-" morfemak adierazten zuén 1. persona an "nekarren".

Etiketak: ,