igandea, ekaina 23, 2024

Euskaltzaindia an EGLU (1987): "Galdegaia, hortaz, irazkinaren barnean ''hanpatua" den elementu gisa kontsidera genezake."

Atzokoan, momentu batean zehazten genuen nola...

...foku hanpatua izan ahal dén txikiagoa zein informazio rhematikoa... 

eta justuki puntu hori argi utzi nahi genuke gaur bitártez ondoko pasartea aterea ti EGLU (Euskaltzaindia, 1987):

Gramatika askotan irazkina [gure "rhema"] eta galdegaia nahasirik agertzen dira, baina hobe litzaceke bi kontzeptuak elkarrenganik bereiztea. Galdegaia, hortaz, irazkinaren barnean ''hanpatua" den elementu gisa kontsidera genezake. Kontzeptu hertsiagoa. beraz. Horrenbestez., ohar gaitezen mintzagaiaz hitz egin dugunean ere mintzagai "hanpatua" ager zitekeela esan dugula. Bada, hemen ere antzera: irazkinaren barruan elementu bat ager daiteke denen gainetik nabarmen eta hori izanen dugu galdegaia.

Bide horretatik, izan ahal dugú esaldi bat osoki rhematikoa non nabarmentzen dugún foku hanpatu bat (galdegaia), nola an ondoko esaldi osoki rhematikoa kin ordena neutroa, nahiz egón foku hanpatua:

(3) duela bi ordu sekulako istripua izan da San Martin kalean
zeintaz jada mintzatu ginén adibidez an sarrera hau edota hemen ere. [2398] [>>>]