igandea, apirila 13, 2025

SVO hitz-ordena neutroan, objetua ere izan ahal da material rhematiko bakarra, eta hala S nola V izan ahal dirá thematikoak

Jarraituz aurrera kin reflexio zeharo interesgarriak ganik Eusebio Osa an bere tesia titulatuá "Euskararen hitzordena" (eta azpititulatuá "Komunikazio zereginaren arauera"), irakurtzen dugú honako pasartetxoa, non autoreak egiten dituén zebait xehetasun:

Eta esango genuke, Firbas-en CD delako teoriaz edo komunikazio dinamismoaren teoriaz baliatuz, aditz-osagarri bikote horretan, azkenak, hots, osagarriak duela dinamismo garaiena. Baina, bestalde, kontu-testuaren progresioan elementu bakarrak ez direlarik informazio berri, aditz-osagarri bikotea baizik, osagarrien dinamismo informatiboa ez da markatua. [Osa, 1990:228-229]

Beste hitzetan, (S)VO neutro horretan objetua (O) litzaké tipikoki osagai rhematikoena (non kokatuko dén azentu nagusia), baina nola, bestalde, objetua ez dén elementu rhematiko bakarra (aditza ere izaten baitá rhematikoa, eta sujetua ere izan liteke), orduan osagarriaren dinamismo informatiboa ez da izanen markatua (ez dago fokurik), baizik ez-markatua, neutroa (multzo rhematikoa). Osa-k osagai-multzo rhematiko neutro horri deitzen dió multzo errematikoa (izan liteke esaldi osokoa edo predikatukoa, baina ez objetukoa).

Gure datuen arabera, eta atzo esaten genuenez, SVO hitz-ordena neutroan, objetua ere izan ahal da material rhematiko bakarra, eta hala S nola V izan ahal dirá thematikoak, manténduz azentu nagusi neutroa an objetua, naturaltasun osoz. Puntu horretan, ezberdintzen gara tikan planteamendua on Eusebio Osa (1990). [2692] [>>>]