osteguna, maiatza 29, 2025

Ez daigun nahastu sintagma baten elementu prosodikoki markatuena, eta sintagma horren buru sintaktikoa

Laka-ren hitzetatik (ikus atzoko eta herenegungo sarrerak) interpreta liteke ze sintagma baten elementu prosodikoki markatuena dá sintagma horren burua, eta hori iruditzen zaigu nahasgarri samarra, zeren tipikoki gertatzen da kontrakoa: sintagma baten burua izaten dá gutxio markatua zein osagarria (adibidez, sintagma prepositibo edo postpositiboetan, sintagmaren burua dá preposizioa edo postposizioa, zein izaten den atonoa, bitárten bere osagarria izaten dén prosodikoki markatuagoa). 

Puntu honetan gogoratu nahi genuke kontzeptua on "talde ritmiko-semantikoa", zein den unitate prosodiko-informatibo bat zeinen nukleoa bai dela bere elementu prosodikoki markatuena (ikus [1201]):

... zér da halako grupo rítmico-semántico bat?

Ha sido  frecuente en el análisis de la entonación adoptar como unidad de medida el grupo rítmico-semántico, o sea la parte de discurso que tiene como unidad de medida un solo acento espiratorio y por contenido ideológico un núcleo de significación no susceptible de divisiones más pequeñas. Al tratar de aplicar este criterio al castellano se advierte que en la mayor parte de los casos el grupo rítmico-semántico y el de entonación tienen medida diferente. [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:38]

Hortaz, izango litzaké unitate bat kin nukleo semantiko bakar bat (izen bat, edo aditz bat) zeinen inguruan kokatuko litzakén azentu bat. Adibide bat:

En la frase siguiente, por ejemplo, las unidades melódicas son dos: "Por el fondo de la calle || pasaban en cuadrillas los soldados." Los grupos rítmico semánticos de esa misma frase son cinco, dos en la primera unidad y tres en la segunda: "Por el fondo - de la calle || pasaban - en cuadrillas - los soldados." [Navarro Tomás, "Manual de entonación española", Tercera edición, 1966:39]  

Holako multzo ritmiko-semantikoei baita deitu zaié "hitz fonikoak". Ikus beste adibide bat (aterea ti tesi doktorala on Sara Recio, 2017:227. Klikatu gain irudia afin irákurri hobeki):

Frantsesez, ordea, hitz foniko horiek izaten dirá unitate intonatiboak ere, halan ze frantsesez izanen genituzké askoz muga intonatibo gehiago zein gaztelaniaz, nahiz estruktura sintaktikoa izán ber-bera.

Sintagma bat, ordea, dá kontzeptu sintaktiko bat, zeinen elementu prosodikoki markatuena ez da izaten haren burua (sintagmako hierarkian, elementu gorena), baizik bere osagarria (sintagmako hierarkian, elementu sakonena). Adibidez, sintagma prepositibo edo postpositibo batean, buru sintaktikoa izanen dá preposizioa edo postposizioa, baina tipikoki haren osagarriak eramanen dú indar prososiko handiagoa.

Dirudienez, Laka bere azalpenean referitzen da ki talde ritmiko-semantikoak (talde prosodiko-informatiboak) zeinen nukleoa izaten dén hitz toniko bat (izena, aditza,...), eta ez hainbeste ki sintagmak (talde sintaktikoak) zeinen burua ez den izaten prosodikoki markatuagoa zein bere osagarria. [2738] [>>>]