"-da-" horiek an "nindagoen" edo "nindakarren" ez dute signifikatzen oraintasunik (forma berantiar eta lokalizatu horiek sortu dira bidéz analogia)

Zioén atzo Josu Lavin-ek:

Iraganaldian ere ikusten ahal dugu Iparraldeko adizkietan:

NIN + DA = NINDA

nondik eta:

nindagoen = nengoen
nindatorren = nentorren
nindabilen = nenbilen
...

Bigarren zutabean Hegoaldeko baliokideak "=" ikurraren ostean.

"nindekarren/nindakarren" dirá forma oso berantiarrak eta oso lokalizatuak, zeinen jatorri analogikoa, gure ikuspegitik, aurkitu behar den an "ninduen" forma zaharragoa.  Horretaz mintzatu ginen an  

• [2133] Gauza da ze "ninduen" dá jatorrizko forma nondik gerora sortuko dén "nind-", zein, bere jatorrian ez den prefijoa, baizik "n-i-n-du-en", eta nondik sortuko dirén beste analogia guztiak

Zenioén atzo, Josu:

Barka, baina nind- ez da prefixo bat. D hori Uarekin batera baitoa: DU

ninDU

Gauza da ze "ninduen" dá jatorrizko forma nondik gerora sortuko dén "nind-", zein, bere jatorrian ez den prefijoa, baizik "n-i-n-du-en", nondik sortuko dirén beste analogia guztiak. 

"ninduen" edota "gintuen/ginduen" sortzen dirá honela:

• n-e-du-en > n-e-n-du-en → n-i-n-du-en
• g-e-i-tu-en > g-i-tu-en > g-i-n-tu-en

non agertzen zaigún iraganeko "-e-" regularra. Hor ez dago "DA" orainaldikoa, baizik, "-E-DU-" (an "n-e-du-en), non "-du-" hori dén erroa on "*e-du-n" aditza, eta "i-tu-n" pluralekoa (an "g-e-i-tu-en"), sortuz "hark gu g-i-tu-en > g-i-n-tu-en". Hau da: ez dago "-DA-" irregularrik, baizik "-e-" regularra.

"n-i-n-du-en" dá jatorrizko forma, eta horregatik zaharrena artén antzeko forma horiek guztiak:

Eredu zahar horretatik joanen ziren sortzen beste forma analogiko guztiak, tipikoki hartuz "nind-" prefijoa (orain bai), eta gero "-e-" iraganekoa, nola an:

• nind-e-kar-rren

non, "nind-" jada bihurtu dén prefijo.

Sarrera horrek jarraitzen du honela:

• [2134] Referitzen ari ginen ki antzeko formak nola "nind-e-kar-ren" edo "nind-e-ra-man" 

Zenioén atzo, Josu:

Badioscuçu ecen:

'n-i-n-du-en" dá jatorrizko forma, eta horregatik zaharrena artén antzeko forma horiek guztiak:

noiz eta pixca bat gorago, ordea, badioscuçun ecen:

n-e-du-en > n-e-n-du-en > n-i-n-du-en

Nola ulercen da hau?

Josu, referitzen ari ginen ki antzeko formak nola:

• nind-e-karr-ren

• nind-e-ra-man
  

• nind-e-ra-bil-en

• nind-e-ra-gi-ten

• nind-e-u-ka-n

Eredu hori hedatu zén ki adizki intransitiboak ere:

• nind-e-di-n

• nind-e-go-en

eta baita referitzen ari ginen ki aldaerak zein sortu ahal dirén tik bilakabide fonetikoak nola:

• nind-e-karr-ren > nindakarren

edota tik bilakabide analogikoak, hala nola interpretatzea "-du-" an "ninduen" nola balitz orainaldiko forma bat (tik "hark du", zein dén orainaldia on "*e-du-n"), ordéz interpretatu hor "-du-" erroa (tik "*e-du-n"), nola bai dén:

• ninduen = nin + du (tik "hark du", zein dén orainaldia on "*e-du-n", ordézta interpretatu "du" erroa, "*e-du-n", nola den) + en

zehazki:

•  nin-dago-en

• nin-dadi-n

• nin-dakar-ren 

• nin-dauka-n

nahiz hor "-da-" horiek ez duten signifikatzen inolako oraintasunik.

Forma horietan guztietan (antzekoak kin "ninduen"), jatorrizko eredua aurkitzen dá an "ninduen" zaharra, nondik joan diren sortzen besteak bidéz analogia.

Horrela, "-da-" horiek an "nindagoen" edo "nindakarren" ez dute signifikatzen oraintasunik. [2792] [>>>]