Eta "do"? Ba, hortxe daukagu "*-do" berreraikia, zein oinarrituko zén gain "o" erakuslea (jarráiki Azkarate-Altuna (2001), "-do" horretan "'-o' lokatiboko bokala genuke")

Atzokoan genioén honako hau gain sorrera on euskal erakusleak:

Gure ikuspuntutik, eta kontuan hartuz ze, normalean, edozein garabide hasten da ti estadio oso-oso sinplea, oso pensatzekoa da ze euskararen (eta edozein hizkuntzaren) hasiera-hasieran (sorreran), material linguistikoak (garai hartako erro tipikoak) izanen zirén oso-oso sinpleak, akaso oinarrian sinpleki vokalikoak (fonetikoki sinpleenak) nahiz tipikoki indartuko zirén fonetikoki ki lortu helburu expresibo efektiboagoak.

Hari horretatik, uste dugu ze akaso lehen-lehengoetariko material komunikatiboak izanen zirén partikula erakusleak, oso sinpleak, oinarrituak an soinu vokaliko irekiak (nola "a" edo "o") zein gehienetan izan beharko zirén fonetikoki indartuak bidéz aspirazioa (indar gehiago emanez ki expresio erakuslea): 

• ha (h-a: urrunagokoa), ho (h-o: hurbilagokoa)
  

edo, aski libreki, soinu oklusiboak ere, akaso areago ere indartuz expresio erakuslea, nola adibidez:

• da (d-a)
  

Hasierako partikula (erro) horiei gero joanen jakén atxikitzen beste soinu osagarri batzuk (nola "-n" edo "-r"), emánez ñabardura finagoak ki erakusle moduko horiek:

• han/har (h-a-n/h-a-r), hon/hor (h-o-n/h-o-r)
  

bitárten "d-a" joanen zen espezialtzen an beste ñabardura batzuk, gehio lotuak ki oraintasuna.

Eta, koadro horretan, irakurleak nabarituko zuén hutsune moduko bat: izan ere, ez al genuke espero behar "do" erakusle zaharra ere (d-o), aterea ti "ho" indartuago bat (h-o), berdin nola "da" (d-a) atera zitekén ti "ha" indartuago bat (h-a)? Alegia, ez al genuke osatu behar goragoko koadroa honela?

• da (d-a: urrunagokoa), do (d-o: hurbilagokoa)

Eta bai, oso posibilitate interesgarria da hori (nahiz izán espekulatiboa), kontuan hartuz ze berreraiki da halako "*do" lokatibo bat, nola ikusi ahal den an ondorengo sarrera (ikus ere horren aurrekoak: #817, #816, #815, #814 eta #813):

• [818] Azkarate-Altuna (2001): "'-o' lokatiboko bokala"

Atzoko sarreran mintzo ginen burúz "*-do" atzizki muga-adlatibo berreraikia, eta gaur aipatu nahi genuké haren inguruko beste analisi bat, zeinen arabera "*-do" horren azpian topa geinké elementu oinarrizkoago bat zein izango litzakén "-o" atzizkia (elementu atxikia), eta zeinen esangura izanen litzakén lokatiboa, jarráiki Azkarate eta Altuna an "Euskal morfologiaren historia" (2001:106):

Adberbio horietan [egundo, oraindo...] nabarmena da "*-do" atzizkia; "bateo"("batio") forman ikus daiteke atzizki horren aztarna (adibideak Orotariko Euskal Hiztegi-tik hartuak dira):

Argi-ezkilarekin batio
Gracieiqui batio
Ayéqui báteo
Chistoréqui báteo

Erraz jabetzen gara zein balio duen "bateo" horrek; beste euskalki batzuetan "batean", "batera" aditzondoek adierazten dutena. Hori kontuan harturik, "bateo" horren osagaiak zein diren identifikatzean, "bat" zenbatzailea + lotura bokala + "-o" lokatiboko bokala genuke ("-an" atzizkian ikusi dugun "-a"-ren parekoa). [Azkarate/Altuna, "Euskal morfologiaren historia", 2001:124]

Hortaz, "-o" hori izanen litzaké ber "-o-" zein den agertzen an "hor" bera, edo an "hori", "dio", edo "-on" genitiboa.

Hortaz, gorago aipatutako hutsune hori beteaz, hortxe daukagu "*-do" berreraikia, zein oinarrituko zén gain "o" erakuslea (jarráiki Azkarate-Altuna (2001), "-do" horretan "'-o' lokatiboko bokala genuke"). [2919] [>>>]