Gogoratuz beste sarrera bat gain analisi morfologikoa on "izan" aditzeko orainaldia

Hor doá, atzokoaren osagarri, beste sarrera bat zeháztuz gure analisi morfologikoa on "izan" aditzeko orainaldia:

• [1976] Beraz, daukagu 'izan' aditzeko orainaldi osoa aterea tik '*e - i - za - n' (singularra, salbu 'da' fosila) eta '*e - i - la - n' (plurala), non aditz-erroak lirakén "za" eta "la" partikula zaharrak

Beraz, "izan" orainaldiko singularrek izanen luketé honako aditz-partizipioa:

• *e - i - za - n > i - za - n = izan (aditz-partizipioa)

zeinekin zuzenean lotuta daudén 1. eta 2. persona, baina ez 3. persona, zein litzakén fosil zahar bat:

• n(i) - (d)a - i - z(a) = n - a - i - z = naiz (orainaldiko 1. persona)

• h(i) - (d)a - i - z(a) = n - a - i - z = haiz (orainaldiko 2. persona)

• da (fosil bat: orainaldiko 3. persona) 
  

eta horrá pluralak, atereak regularki tikan:

• *e - i - la - n > *e - i - ra - n

non azken pausuan agertzen dirén bi evoluzio fonetiko divergente:

• g(u) - (d)a - i - la > g(u) - (d)a - i - ra > g - a - i - ra > gara / gira (orainaldiko 1. persona pluralak)

• z(u) - (d)a - i - la > z(u) - (d)a - i - ra > z - a - i - ra > zara / zira (orainaldiko 2. persona pluralak)

• ∅ - d(a) - i - la > ∅ - d(a) - i - ra = d - i - ra = dira (orainaldiko 3. persona plurala)

Beraz hortxe daukagu "izan" aditzeko orainaldi osoa aterea tik '*e - i - za - n' (singularra, salbu 3. persona  fosila) eta '*e - i - la - n' (plurala), non aditz-erroak lirakén "za" eta "la" partikula zaharrak. 

Azkenik eta bidenabar, gogora daigun partikula zahar horietako batzuk, zeinen kokapena eta interpretazioa izan zitekén oso flexiblea an garai haiek:

Atzokoan gogoratzen genuén ondoko zerrendatxo inkonpletoa, non Lakarra diakronistak (2018) biltzen zituén zenbait partikula zahar zein erabili dirén hala prepositiboki nola postpositiboki:

..., gi-, la-, da-, za-, le-, i- / -ki, -la, -da/ -t, -z(a), -le, -i bezalako bikoteak.

Beste bikote inportante bat izanen litzakén:

e- / -e

zeintatik goragoko adizkietan agertzen zaikigún "za", "la", "e" eta "i", hala nola ere "da" fosila.

Ikusten dugunez, behin eta berriro agertzen jaku ber adreilu morfologikoak,...

... zeinen kokapena eta interpretazioa izan zitekén oso flexiblea an garai haiek.

Bai, dirudienez, ondo flexibleak (mugikorrrak) ziren partikula horiek, hala an kokapena nola an erabilerak. [2925] [>>>]