asteartea, apirila 18, 2023

Ikusiz bikote horiek, indartzen zaigu irudipená ezen, adibidez "izan" aditzean, zatiketa gutxio fortzatu bat izan liteké: *e - i - za - n (non erroa dén CV: "za")

Atzokoan gogoratzen genuén ondoko zerrendatxo inkonpletoa, non Lakarra diakronistak (2018) biltzen zituén zenbait partikula zahar zein erabili dirén hala prepositiboki nola postpositiboki:

..., gi-, la-, da-, za-, le-, i- / -ki, -la, -da/ -t, -z(a), -le, -i bezalako bikoteak.

Beste bikote inportante bat izanen litzakén:

e- / -e

Eta gauza da ze, ikusiz bikote horiek (eta "-n" inesibo zaharra an adverbioak nola "ha-n" zein oposatzen den ki "ha-r"), indartzen zaigu irudipená ezen, adibidez "izan" aditzean, zatiketa gutxio fortzatu bat (respektu *e - i - zan) izan liteké:

*e - i - za - n   

zein oposatuko litzake-i:

*e - za - n 

*e - ra (< la) - za - n 

*e - za - gu ( < ?du) - n

Horietan, "-za-" izanen litzaké erro-modukoa, erro zahar bat, zeinen esangura eskapatzen zaigun, eta zeinen estruktura izanen litzaké CV ordezta CVC, joanez áurka CVC-teoria te Lakarra. 

Lakarraren CVC-teorian, guk ez dugu ikusten zergátik, hasiera batean bederen, erro guztiak izan beharko zirén CVC. Askoz normalagoa iruditzen zaigu ze hizkuntzen hasieran (hizkuntza guztien hasieran) hitzak izan zitezén V eta (bereziki) CV, eta gero (akaso oso goiz), noiz betiko beharrak hasten diren handitzen, garátzea CVC erroak ere, zein dirén konplexuagoak ze beste bi motakoak.

Zuzenean baztertzeá CV partikula guztiak nola balira ez-erroak, eta bide horretatik suposatzeá:

*e - i - zan

(non erroa izanen litzakén "zan" eta ez "za") ez zaigu iruditzen nahikoa justifikatua, ezta ere hipotesi argudiagarriena.

Bide beretik, zatituko genuké:

  • *e - go - n
  • *e - i - go - n 
  • *e go - (k)i
  • *e - ra (< la) - go - n 
  • *e - ra (< la) - go - (t)z - i
non "go" (nola goragoko "za") izanen litzaké erro zahar horietako bat, CV erakoa. [1964] [>>>]