[#13] Tomlin (1986): "The Theme First Principle" eta "... thematic information correlates with subject."
Atzoko sarreran komentatzen genuen nóla Russell S. Tomlin hizkuntzalariak erabiltzen ditú printzipio funtzionalak xedé azaldu munduko hitz-ordenen banaketa "desorekatua" (bide batez esán ze Laka-k aipatzen dú autore hori an bere "Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean", 2008:7). Gauza da ze Tomlin-ek (1986) erlazionatzen ditú printzipio horiek kin prozesamendua on informazioa an diskursoa:
These principles derive from fundamental cognitive constraints on the processing of linguistic information during discourse production and comprehension. [Tomlin, "Basic word order: Functional Principles", 1986:3]
Tomlin-en lehenengo printzipio funtzionala dá "The Theme First Principle", zeintaz mintzo den honela (an bere "Basic word order: Functional Principles", 1986:4):
This principle is an attempt to make more precise and explicit the informal idea that "old" information precedes "new" information. [Tomlin, "Basic word order: Functional Principles", 1986:4]
Beraz, printzipio horrek esango liguke ze diskursoan tipikoki emanen dá hasieran informazio referentzial aukeratua, eta behin entzulea edo irakurlea kokatuta, mezu-emailea joanen dá zehazten informazioaren muina. Gauza da ze behar da marko referentzial bat afin mezu-hartzaileak avantailatsuki ulertu ahal izan dezan zéri buruz mintzo den (salbu noiz mexua dén oso kontextuala). Horrexegatik, logikoki, thema diskursiboa kokatzen da lehénda parte rhematikoa.
Eta gauza da ze ...
..., with respect to basic sentences, thematic information correlates with subject. [Tomlin, "Basic word order: Functional Principles", 1986:4]
Horrela, printzipio logiko-komunikatibo-funtzional horrek azaltzen du zergátik munduko sintaxi gehienetan sujetua jartzen den lehénda predikatua. Esan nahi baita ze, baldintza orokorretan, sujetua aurrena (ezkerretara) doá zatio arrazoi thema-rhematikoak ("The Theme First Principle"), esan nahi baitá zatio arrazoi komunikatiboak.
Hemen genioenez, burmuin humanoak bádu gaitasuna ki sortu representazio sinbolikoak on realitatea, eta bádu gaitasuna ki konbinatu (adibidez an modu rekursiboa) representazio sinboliko horiek xedé transmititu edo sinpleki sortu ideia imaginagarri guztiak, baina konbinazio horiek izan ahalko dirá aberatsagoak, landuagoak eta, finean, efektiboagoak baldin erábilí teknologia (estruktura eta baliabide) sintaktiko potenteagoak, ordena funtzionalki potenteagoak, zein irabazi behar diren. [1193] [>>>] [#1] [#2] [#3] [#4] [#5] [#6] [#7] [#8] [#9] [#10] [#11] [#12] [#13]
Etiketak: prozesamendua, thema-rhema, Tomlin
posted by Jesus Rubio at astelehena, martxoa 08, 2021
2 Comments:
‘Theme First Principle’ eta antzeko loturez:
TEMA ez da LEHENIK ematen esaldian, baizik eta esaldian LEHENIK ematen dena da TEMA. Eta oinarrizkoena da desberdintasuna.
Ez da aurreneko aldia nik esaten dudana, eta ez naiz ni ere esaten duen aurrena, baina nire iritzia da esaldiaren Informazio Egituraren kontu dikotomikoak edo (tema / errema –gradazio tematiko-errematikoak–, mintzagai / iruzkin –galdegai–, topiko / foku, subjektu / predikazio –propos–, ...) ez duela irtenbiderik –irtenbide teorikorik edo 'zientifikorik'–, baldin eta ohiko termino kontzeptualetan –kategorikoetan– planteatzen baldin badira.
H.d. lehenik definitu zer den TEMA, edo SUBJEKTU, edo TOPIKO, edo ERREMA…, eta gero ikusi nola –zein ezaugarriren bidez– tratatzen dituen hauek hizkuntza bakoitzak edo oro har giza hizkuntzak, zein posizio ematen ohi zaion esaldian...
Bidea, nik uste, alderantzikoa da. Alderantzizko bidea darabil hizkuntzak, darabil gizakiak hizkuntza erabiltzean.
• Ahozkoan (eta paretsu idatzian) esaldiak intonazio / informazio / kodifikazio eta deskodifikazio unitate bakarra baldin badu (5-8 silaba ohiko –edo gutxiago–, gehienera 10-12...), ez du Informazio Egitura dikotomikorik. Intonazio unitate bakarrean ematen da, mezu emaileak unitate bakar bat gisa kodetu duena, eta mezu hartzaileak informazio unitate bakar gisa jasoko eta deskodetuko duena. Eta berau hizkuntza bakoitzak eginen du bere arau azentual, intonatibo, morfologiko eta sintaktiko propioen arabera.
• Ahoz (eta paretsu idatziz) esaldiak intonazio / informazio / kodifikazio eta deskodifikazio unitate bat baino gehiago baldin badu, esaldian lehenik ematen den intonazio unitatea / informazio unitatea / kodifikazio eta deskodifikazio unitatea –ez lehen hitza, ez lehen sintagma, lehen fonema edo morfema ere ez bezala– da mezu hartzaileak TEMAtzat deskodetzen duena, gero haren gainean hitz egingo delako, h.d. egingo delako PREDIKAZIOA.
Beharbada hortik abiatuta izan lezakete irtenbiderik Informazio Egituraren kontuek... Diot... Ez dakit zuek...
Bittor, hasi naiz erantzutén hemen.
Argitaratu iruzkina
<< Home