[#13] Tomlin (1986): "The Theme First Principle" eta "... thematic information correlates with subject."
Atzoko sarreran komentatzen genuen nóla Tomlin (1986), zein Lakak aipatzen zuén an bere "Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean" (2008:7), dén linguista bát nork erabiltzen ditún printzipio funtzionalak ki azaldu munduko hitz-ordenen banaketa "desorekatua". Tomlin-ek erlazionatzen ditu printzipio horiek kin prozesamendua e informazioa an diskursoa:
These principles derive from fundamental cognitive constraints on the processing of linguistic information during discourse production and comprehension. [Tomlin, "Basic word order", 1986:3]Tomlin-en lehenengo printzipio funtzionala dá "The Theme First Principle", zeintaz mintzo da honela ("Basic word order", 1986:4):
Beraz, printzipio honek esango liguke ze diskursoan tipikoki emanen da aurrena informazio referentzial aukeratua eta geroago informazioaren muina. Izan ere, marko referentzial egoki hori eraman behar izaten dá ki entendimendua e entzule-irakurlea (entendimendua, memoria, atentzioa ...) afin mezu-hartzaileak abantailatsuki ulertu ahal dezán mezua. Horrexegatik, logikoki, thema diskursiboa kokatzen da lehenda parte rhematikoa.
Eta gauza da ze ...
..., with respect to basic sentences, thematic information correlates with subject. [Tomlin, "Basic word order", 1986:4]
Horrela, printzipio logiko-komunikatibo-funtzional horrek azaltzen du, independenteki, zergátik munduko sintaxi gehienetan sujetua jartzen da lehenda predikatua. Esan nahi baita ze, baldintza orokorretan, sujetua aurrena (ezkerretara) doá zatio arrazoi thema-rhematikoak ("The Theme First Principle"), zatio arrazoi komunikatiboak.
Hemen genioenez, burmuin humanoak bádu gaitasuna ki sortu representazio sinbolikoak e realitatea, eta bádu gaitasuna ki konbinatu (adibidez an modu rekursiboa) representazio sinboliko horiek afin transmititu edo sinpleki sortu ideia imaginagarri guztiak, baina konbinazio horiek izan ahalko dira aberatsagoak, landuagoak eta, finean, efektiboagoak baldin erabilí teknologia (estruktura eta baliabide) sintaktiko potenteagoak, ordena funtzionalki potenteagoak zein irabazi behar diren. [⇶]
Etiketak: thema-rhema, Tomlin
posted by Jesus Rubio at astelehena, martxoa 08, 2021
2 Comments:
‘Theme First Principle’ eta antzeko loturez:
TEMA ez da LEHENIK ematen esaldian, baizik eta esaldian LEHENIK ematen dena da TEMA. Eta oinarrizkoena da desberdintasuna.
Ez da aurreneko aldia nik esaten dudana, eta ez naiz ni ere esaten duen aurrena, baina nire iritzia da esaldiaren Informazio Egituraren kontu dikotomikoak edo (tema / errema –gradazio tematiko-errematikoak–, mintzagai / iruzkin –galdegai–, topiko / foku, subjektu / predikazio –propos–, ...) ez duela irtenbiderik –irtenbide teorikorik edo 'zientifikorik'–, baldin eta ohiko termino kontzeptualetan –kategorikoetan– planteatzen baldin badira.
H.d. lehenik definitu zer den TEMA, edo SUBJEKTU, edo TOPIKO, edo ERREMA…, eta gero ikusi nola –zein ezaugarriren bidez– tratatzen dituen hauek hizkuntza bakoitzak edo oro har giza hizkuntzak, zein posizio ematen ohi zaion esaldian...
Bidea, nik uste, alderantzikoa da. Alderantzizko bidea darabil hizkuntzak, darabil gizakiak hizkuntza erabiltzean.
• Ahozkoan (eta paretsu idatzian) esaldiak intonazio / informazio / kodifikazio eta deskodifikazio unitate bakarra baldin badu (5-8 silaba ohiko –edo gutxiago–, gehienera 10-12...), ez du Informazio Egitura dikotomikorik. Intonazio unitate bakarrean ematen da, mezu emaileak unitate bakar bat gisa kodetu duena, eta mezu hartzaileak informazio unitate bakar gisa jasoko eta deskodetuko duena. Eta berau hizkuntza bakoitzak eginen du bere arau azentual, intonatibo, morfologiko eta sintaktiko propioen arabera.
• Ahoz (eta paretsu idatziz) esaldiak intonazio / informazio / kodifikazio eta deskodifikazio unitate bat baino gehiago baldin badu, esaldian lehenik ematen den intonazio unitatea / informazio unitatea / kodifikazio eta deskodifikazio unitatea –ez lehen hitza, ez lehen sintagma, lehen fonema edo morfema ere ez bezala– da mezu hartzaileak TEMAtzat deskodetzen duena, gero haren gainean hitz egingo delako, h.d. egingo delako PREDIKAZIOA.
Beharbada hortik abiatuta izan lezakete irtenbiderik Informazio Egituraren kontuek... Diot... Ez dakit zuek...
Bittor, hasi naiz erantzutén hemen.
Argitaratu iruzkina
<< Home