osteguna, urria 20, 2022

Guec ajutu ez dugu

Atzokoan gogoratzen genuén lehen euskarazko esaldia, non, dirudienez, agertzen zén lehen erabilera historikoa te "-ki" sufijoa an partizipio bat:

Izioqui dugu.

Gaurkoan gogoratu nahi genuke euskarazko bigarren esaldi historikoa:

Guec ajutu ez dugu.

non agertzen zaigún "guec" forma pronominala, zein, itxura guztien arabera, sortuko zén gaiti analogia kin "zuek", noiz "zuek" desanbiguatu zen ti "zuk" bidéz "-e-" pluralgilea. Esan nahi baita ze, an ber denbora noiz hasiko baitzen esaten "zuek", akaso zenbait hizkeratan hasiko zen esaten "guek", analogiaz, nahiz "guk" ez zuen behar desanbiguaziorik.

Ikus ere: "Domene (2011) mintzátuz gain jatorri demostratiboa te -o- eta -e- morfemak (kasu honetan barné estruktura morfologiko nominala)"), non orobat agertuko litzaiguke ...

... el demostrativo plural de 3.er grado ha-e- > h-e- > e- 'aquellos, aquellas', ... [Domene, 2011]

Beraz, Domene zehazten ari da nóla estruktura morfologiko nominalean -o- eta -e- etorriko lirake ti erakusle zaharrak:

  • jatorrizko 1. graduko erakusle bat, "o", eta
  • jatorrizko 3. graduko erakusle plural bat, "ha-e- > h-e- > e-", 

Azken derivazio horretan, -e- izanen litzaké finean pluralizatzaile bat.

Izanen litzaké antzera nola an "zuek".