larunbata, urria 15, 2022

"-k-" ala "-t-" aisago erabiliko ziren aráuz epentesiaren inguru fonetikoa, edo afin ezberdindu erabilera epentetiko errepikatuak (gain ber edo antzeko aditz-erroak), eta lehentasunak joan zitezken aldatzen denboran zehar

Nahiz Trask-ek (1995) aurkitzen zituén paralelismo funtzional handiak arten "-ki" eta "-ts" aditzak (ikus sarrera hau), eta nóla ... (ikus beste sarrera hau ere)

These parallels suggest a connection of some kind between the morphs -ki and -ts, ... [Trask, 1995:230]

Trask-ek baztertuko zuén a ideia eze "-ts" morfema sortzen da ti ...

... an 'assimilated' (presumably, 'palatalized') variant of "-ki", and that the morphs therefore share a common origin. [Trask, 1995:230]

erábiliz hiru argumentu zeinen azkena dén hau:

Third, there is clear evidence of an ancient functional distinction between -ki and -ts: Azkue (1891:478.2-3; 632) points out that there is a notable tendency for -ts to appear in transitive verbs and -ki in intransitive verbs. True, exceptions (like eduki) are not hard to find, but the distribution is still far enough from random to convince me that Azkue was right, and that these two morphs were anciently distinguished in function. [Trask, 1995:230]

Lakarra (2006) referitzen da an bere 74 oinoharra (ikus hemen ere) ki hirugarren argumentu hori esánez:

Aunque el propio Trask señala que no es difícil encontrar excepciones como eduki, a uno le da la impresión de que tales excepciones pueden ser casi mayorías ... [Lakarra, 2006:593]

Ez dirudi, hortaz, hirugarren argumentu horren pisua handia denik.

Gure ikuspegitik, egon litezke lehentasun ezberdinak ki erabili "-t-" edo "-k-" epentetikoak (edo, bere kasuan "-r-" epentetikoa ere). Adibidez, bata ala bestea aisago erabiliko ziren ...

  • aráuz epentesiaren  inguru fonetikoa (adibidez, sibilante baten aurrean aisago erabiliko zén "-t-", baina ostean  "-k-"),
  • edo afin ezberdindu erabilera epentetiko errepikatuak (gain ber edo antzeko aditz-erroak), 
  • edota lehentasunak joan zitezken aldatzen denboran zehar.
Edozein kasutan, gure analisian, "-tsi" eta "-ki" partikulak konpartituko luketé euren bukaerako "-i" datibo-antzekoa, zeinen jatorria, beraz, izanen litzaké komuna ("i-" prepositiboa edo "-i" postpositiboa").