asteartea, abuztua 22, 2023

"dira", "gara" eta "zara"

Mintzatzen ginén atzo gain sorrera e "dira" adizkia ti "*eiran" aditza, nondik ere regularki azaltzen dirá beste forma pluralak ere, alegia "gara" eta "zara". Hala genioén an ondorengo sarrera, zein gogoratzen dugún:

Zatitzen genuén atzo "dira" orainaldiko 3. personako adizkia honela:

  • - d(a) - i - la > - d(a) - i - ra = d - i - ra = dira (orainaldiko 3. persona plurala)

zein izango litzaké guztiz regularra

non ez dagoen hasierako elementu pronominalik (), bitarten, aitzitik, bádagoen elementu hori an 1. eta 2. personak, zein horregatik eratorriko lirake honela:

  • g(u) - (d)a - i - la > g(u) - (d)a - i - ra > g - a - i - ra > gara / gira (orainaldiko 1. persona pluralak)
  • z(u) - (d)a - i - la > z(u) - (d)a - i - ra > z - a - i - ra > zara / zira (orainaldiko 2. persona pluralak)

non, ikusten dugunez, hizkera batzuetan gertatuko zén bilakabide fonetiko hau:

  • g - a - i - ra > gara
  • z - a - i - ra > zara

eta beste batzuetan bilakabide hau:

  • g - a - i - ra > gira
  • z - a - i - ra > zira

Baita gertatu dirá antzeko bilakabide fonetiko divergenteak an beste adizki batzuk nola:

  • n - a - i - za > naz
  • n - a - i - za > niz

denak ere derivatuak ti forma komunak.

Hortaz, tikan "*eiran" zein etorriko litzaké ti "*eilan", kin betiko "-la-" finean modala. [2090] [>>>]