Hori bái dela kodea aldatzea, hori bái dela kodea kentzea, larriki pobretuz kodea, larriki pobretuz hizkuntza, ezbidean barrena

Hasten genuén atzo gure sarrera esánez:

Ikusi dugú atzo eta herenegun nóla Juan Garzia arduratu dén burúz nóla idatzi galdegai postverbalak, landuz zenbait idazpide, zeinen artean aurkitzen den guk erabilitakoa ki markatu galdegai postverbal horiek berdin nola ere bestelako material rhematikoak zein ez diren galdegaiak. Horretaz, zerbait gehiago ere idatzi du (mintzatuko gara horretaz aurreraxeago),...

Gaur mintzatuko gara burúz Juan Garzia-k idatiztako beste artikulu bat: "Galdegaia aditzaren atzean" (2013), publikatua an 31eskutik, non autorea berriro mintzo zaigun burúz nóla idatzi galdegai postverbalak. Artikulu hori, gainera, dá aurrerapen bat ti bere "Esaldiaren antolaera. Funtzio informatiboak gako" (Juan Garzia, 2015), publikatua ga Euskal Herriko Unibertsitatea. Nola genioén an sarrera hau, artikulua hasten dá honela:

nondik azpimarratuko genuke hau:

... noiznahi galdegaia -ahozkoan aukerako izaten den bezala- idatzian ere esaldiaren amaieran kokatzeko kontuaz.

Bai, argi gera bedi ze mintzo gara gain estruktura sintaktiko bat zein aukerakoa baita ahozkoan.

Esan nahi baita ze Juan Garzia ez dabil saiatzen zabáltzen euskararen espektro komunikatibo estandarra ki estruktura potente guztiz erabilgarriak, eta areago guztiz erabiliak an ahozko euskara (kolokiala eta formala), baizik-ze, kontrara, bere ahaleginak gehiago bilatzen du ez dalila onetsi estruktura sintaktiko progresibo hori an euskara idatzia, zein, azken finean, amaitzen den izáten registro formala.

 Behin hori esanda (gogoratuta), ikus daigun gure (gaurko) intereseko zatia:

Eragozpenik handiena arbitrariotasuna da, kodeen etsai zuzena izaki. Izan ere, gauza bat litzateke kodea guztiz aldatzea («galdegaia beti esaldi-amaieran»), eta beste bat, oso bestelakoa, dena berdin libre uztea («batzuetan aditzaren aurrean eta bestetan atzean»). Ez noski izatez txarra delako beti libretasuna, baizik eta testugilearen askatasun arbitrario hori irakurlearen zalantzabide sistematiko bihurtu ohi delako. Kodea kentzea da hori, eta ez kodea aldatzea, eta kodea da informazio-trukearen bermea.

Beraz, noizta saiatzen ari garen idazten estruktura sintaktiko bat zein dén aukerakoa an ahozkoa, alegia noizta saiatzen ari garen normaltasunez idatzi daitezén galdegai postverbalak (esan gabe doa: noiz egoki ikusten den), edo bestela esanda:

«batzuetan aditzaren aurrean eta bestetan atzean»

hortxe Juan Garzia-k esaten digu ze hori da kodea kentzea, eta ez kodea aldatzea. Gure ikuspuntutik, ordea, kodea aldatzea, eta baita kentzea ere, dá ezinezkoa bihurtzea idáztea estruktura bat (alegia, galdegai postverbala) zein aski normaltasunez erabiltzen den an euskara mintzatua, hala kolokiala nola formala, hala nola ere an idatzi zaharrak.

Hori bái dela kodea aldatzea, hori bái dela kodea kentzea, larriki pobretuz kodea, larriki pobretuz hizkuntza, ezbidean barrena. [2364] [>>>]