asteartea, iraila 10, 2024

Joera horiek guztiek bultzatzen duté an ber norabidea, an norabide komunikatibo progresiboa, an norabide sintaktiko burulehena

Atzokoan amaitzen genuen labúrbilduz zenbait joera orokor zein diren gertatzen an konposizio binomialak:

Hortaz, konposizio binomial labur-mugatu horietan aztertu eta ondorioztatu dirá arrazoi morfologiko, semantiko, pragmatiko eta kognitiboak zeinengatik orokorki lehenetsiko lirakén halako sekuentziak non:

zein justuki izaten dirén ber printzipioak eta ber joerak zein aritzen dirén noiz ordenatzen esaldiko osagaiak (zek osatzen dutén beste modu bateko sekuentzia linguistiko bat, kasu horretan konplexuagoa zein goragokoa). Eta gauza da ze, nahizta batzuetan joera horiek joan ahal dirén (eta doazén) kontrara, orokorrean joera horiek joan ohi dirá batera, tipikoki batera (ikus "Arazo guztiak joan ohi dirá batera").

Hortik azpimarratuko genuké azken joera hori:

gutxio informatiboa < gehio informatiboa
zein, oraingoan esaldi mailan aplikatua, izanen litzaké beste modu bat ki adiérazi esaldietako progresio thematiko-rhematikoa, zein mugituko litzakén ti esaldiko osagai kontextualenak, ezagunenak, gutxien informatiboak buruzki osagai gerota akontextualagoak, gutxio ezagunak, informatiboagoak.

Normalean osagai thematikoenak izaten dirá laburrak (are elidigarriak) eta gutxio konplexuak zein osagai rhematikoenak, zek behar duté luzera eta konplexitate handiagoa ki zehaztu euren informazio gutxio ezaguna, finagoa, zehatzagoa, sorpresiboagoa:

laburragoa < luzeagoa

gutxio konplexua < konplexuagoa

Bestalde osagai informatiboagoek, karga informatibo handiagoa dutelarik, jaso ohi duté indar prosodiko handiagoa, agertuz prosodikoki markatuagoak respektu osagai gutxio informatiboak:

gutxio markatua < markatuagoa

Azkenik, eta esan dugunez, osagai informatiboenak izaten dirá akontextualenak, gutxio ezagunak, sorpresiboenak, eta ikuspuntu batetik, aukera alternatibo posible gehien izanen lituzketenak: zentzu horretan izanen liraké agertzeko probabilitate gutxiena izanen luketenak, hau da, zentzu batean gutxien frekuenteak, eta horregatik, justuki Shannon-en zentzuan (1948, ikus adibidez sarrera hau edo hau ere), informatiboenak (bihar saiatuko gara mintzatzen zerbait gehiago burúz azken puntu hau):

maizkoagoa < gutxio maizkoa
Hortaz, gauza da ze, nola genioen atzo, goragoko joera guzti horiek joan ohi dirá normalki elkarrekin an ber direkzioa, denek ere bultzatuz an ber norabidea. an norabide komunikatibo progresiboa, an norabide sintaktiko burulehena. [2477]