larunbata, abuztua 31, 2024

Horrá beste ondorio batzuk zein aisa atera ahal dirén ti egungo maiztasunak an hitz-ordenak

Genioén herenegun ze:

Dudagabe, hitz-ordenen egungo maiztasun-banaketa oso iturri ona da arrén lortu intuizio komunikatibo ondo interesagarriak (goragoko hori eta beste batzuk ere bai),...

Bai, bádaude beste maiztasun estatiko ondo esanguratsuak nola maiztasun oso esanguratsuki altua on hitz-ordenak zein hasten dirén kin sujetua (%84) respektu beste ordena posibleak (erakutsiz lehentasun orokor bat zein explikatzen dén argiki bidéz arrazoi informatiboak, thematiko-rhematikoak), edota OSV ordenaren maiztasun esanguratsuki oso baxua (%0 an Tomlin-en datuak, non agertzen dén alde batetik objetua lehen ze sujetua, eta bestetik, aditza amaieran), zeintaz mintzo ginén an sarrera hau:

Hasi garelarik konparatzen OSV eta SVO ti ikuspuntua on euren potentzia-efektibitate komunikatiboa:

Adibidez, nóndik sostengatzen dute ze OSV eta SVO dirá berdin potente-efektiboak an baldintza komunikatibo orokorrak? Nón daude evidentziak? Inon ez!

Eta hori gutxi balitz, Laka (akaso sintaxilari influienteena an ikerkuntza akademikoa, esan nahi baita, universitatekoa) saiatzen da baztertzén (deitúz "sasiteoria") beste teoria bat zeinen aldeko evidentziak pilatzen diren. Zér da hau? (ikus hemen)
ikusi dugu an [#1] nóla Laka-k laburbiltzen zigun ze:

...  prozesamendu-lanetan ia aho batez onartzen dela subjektuak hasieran dituzten hurrenkerak prozesatzeko errazagoak direla hizkuntzan. [Laka]

eta an [#2] aurreko horren azalpen komunikatibo sendoa:

... izan ere, sujetua, baldintza orokorretan, gehientsuenetan izaten dá tematikoa (zehaztuz zértaz mintzo den), eta halako referentzia informatiboa, noiz behar den, komunikatiboki hobeki joango da hasieran zeinda ez beste edonon, nola an OSV. Honela genioen an "Buruz hizkuntzen garapen sintaktikoa" (2014:135):

Hurrengo galdera da: ordena sujetulehen horiek nagusitzen al dira gain besteak an munduko banaketa estatikoa (sinkronikoa) eta dinamikoa (diakronikoa)? Erantzuna dá argiki baiezkoa. Ikus ondorengo taula kin datuak ti Tomlin (1986), zein Laka-k erábilí an bere "Simetria ala simetria eza? Hitzordenaz hausnarrean" (2008:7):

Datu estatiko horietan, sintaxi sujetulehenak dirá %87 bitartean-ze besteak %13, diferentzia handia, zeinen azalpen funtzionala aurkitzen dugún an [#1] eta [#2]. Ikuspuntu formaletik (chomskyarretik), ordea, ez dago azalpenik (harantzago ti ustezko estruktura sintaktiko biologiko eta azaldubako batzuk) baina hala ere baztertu nahi dituzté "sasiteoriák" zek bádute azalpen komunikatibo argia, batere argudiorik gabe. Hau guztia zinez absurdua da.

Báda, gainera, bigarren datu deigarri bat: Tomlin-en datu-basean (1986) justuki agertzen dirá zero OSV hizkuntza, esan nahi baita, bat ez. Dakigunez, maiztasun estatikoak soilik ematen dute informazio partziala, argazki moduko bat zein dén oso pobrea respektu informazio dinamikoa (zeintaz mintzatuko garen), non ikus daikegun (edo saiatu behintzat) pelikula askoz osoagoa (baldintza evolutiboak barne); baina, hala ere, bádira kasuak, nola maiztasun nulu hori (zero hori), non jada datu estatikoak dirén ondo adierazgarriak.
Bai, egungo maiztasun estatikoetatik atera ahal dirá ondorio interesgarriak, baina, genioenez, euren evoluzio dinamikoa dá are gako inportanteagoa, non islatzen den nóla VO ordenak doazén irabazten inportantzia erlatiboa abiátuz ti jatorrizko OV oso nagusi bat (ikus adibidez "...as the needs of language users become increasingly complex, other pressures (…) begin to favor a shift to SVO..."). [2467] [>>>]