"zakarren" dá bilakaera fonetiko bat abiatuz ti "zekarren" (zeinen forma zaharrago bat dén "ekarren")

Zioén atzo Josu Lavin-ek:

Leizarragak honelakoak dauzka:

zabiltzan, zadukaten, zakusaten, zakiten, zanzuten, e.a.

Beraz, E horrena bluff bat, beste bluff bat izan da, galdegaiarena bezalakoxea. 

Honetaz guziaz jada mintzatuak gaude, Josu, adibidez an ondorengo sarrera:

• [1683] Banaketa geografiko aski kontrajarri horiek argiki aldezten dute ze "zakarren- zakarran" dirá aldaera fonetikoak ti "zekarren", eta ez derivatuak ti "zan-zen" 

Zioen atzo Josu Lavin-ek:

Askok batua deitzen duten euskara akademikoan

dakar
dakarte
zekarren
eta
zekarten

adizkien bidez adierazten dena expresatzekotz Leiçarragak ondoko adizkiak erabiltzen ditu:

dakarque
dakarqueite
çakarquen
eta
çakarqueiten

Lau hauetan, nire ustez, KE partikulak ez die ezer berezirik aportatzen adizkiei.

Iraganaldiko adizkiek ZA- hasiera daukate oraingo ZE- delakoaren ordez.
Beraz, -E- hori ez da iraganaldiko marka.

ZEN adizkiaren sinonimoa ZAN da.

zen + kar = zekarren
=
zan + kar = zakarren

Egun komenigarriagoa da, arrazoi desberdinengatik, ZE- erabiltzea tipo honetako adizkiotan. [Josu Lavin]

Hortaz, Josu, ulertu behar dugu ze hantxe non existitzen zén "zan" aldaera, agertuko zén "zakarren":

zan + kar = zakarren

eta antzera ere, agertuko zén "zekarren" non erabiltzen baitzén "zen" aldaera. Ildo horretatik, ikus daigun nóla banatzen diren "zan" eta "zen" aldaerak (eta euren antzekoak) artén hizkera ezberdinak (an Euskararen Herri Hizkeren Atlasa):

Argi dirudi ze "zan" aldaera ez da bereziki erabilia an ekialde osoa, halan-ze ez dirudi oso probablea ze Leizarraga-ren erabilera horiek etorriko ziren ti "zan" aldaera hori:

zan + kar = zakarren

Bestalde, nóla banatzen dira, gutxi gorabehera, "ekarren", "zekarren", zakarren" edota "zakarran"? Ikus daigun hau ere an Euskararen Herri Hizkeren Atlasa:

Kontua da ze banaketa hori da aski alderantzizkoa respektu goragoko banaketa artén "zan" eta "zen". Esan nahi baita ze hantxe non agertzen zaigún "zan-san", gehien bat agertuo zaigú "ekar-zekar", bitartean-ze hantxe non daukagun "zen-ze" gehien bat agertuko dén "zakarren-zakarran" (bádira bi aldeetan salbuespenak).

Esan nahi baita ze ez dirudi batere probablea ze:

zen + kar = zekarren
=
zan + kar = zakarren

Banaketa geografiko aski kontrajarri horiek argiki aldezten dute ze "zakarren- zakarran" dirá aldaera fonetikoak ti "zekarren", eta ez derivatuak ti "zan-zen".

Bai, eskurako datuen arabera konkluditzen dugu ze "zakarren" dá bilakaera fonetiko bat abiatuz ti "zekarren" (zeinen forma zaharrago bat dén "ekarren"). [2793] [>>>]