Altube, buruzta estrúktura: "Ez dira etorriko": "En épocas anteriores es posible (asi opinamos nosotros) que esta fórmula fuera extraña a la lengua, ..."

Genioen atzo, referitua ki esaldiak nola "Anchume bat egundaño eman ez didazu":

Eta gauza da ze SOV eredu hori erabili izan dá an garai zaharragoak, eta are espekula liteke (eta espekulatu da, adibidez Altubek berak) ea ordena buruazken hori ez ote zen izanen zaharragoa zein oraingo SVO neutroa an esaldi negatiboak (iruditzen zaigu zentzuzko espekulazioa). 

Altube aipatu dugularik, ikus daigun zehazki bere gogoeta an bere Erderismos (1929):

En épocas anteriores es posible (asi opinamos nosotros) que esta fórmula [referitzen da ki oraingo ordena: "Ez dira etorriko"] fuera extraña a la lengua, ... [Altube, 1929]

Beraz, Altube-k uste du ze, garai batean, oraingo estruktura negatibo hori ez bide zela erabiltzen euskaraz, eta soilik gerora, beste garai batean, hasiko zela erabiltzen. 

Azpimarragarriki, hor daukagu a ideia on evoluzio linguistikoa, zein oinarritzen den an aldaketa, aldaketa (normalki) graduala aldén estruktura berriak eta tipikoki funtzionalagoak, halan ze evoluzio linguistikoa bihurtzen baitá progreso (gure garapena), progreso komunikatiboa, progreso kulturala.

Gure partetik esán ze, guztiz zentzuzkoa iruditzen zaigu Altube-ren gogoeta hori, zeren hizkuntza buruazken zurrunetan aditza kokatu ohi da an esaldi-bukaera, eta hantxe kokatzen da partikula negatiboa ere, an esaldi-bukaera. Horrek eramaten gaitu ki pentsatu ze SOV estrukturan regularki aditz laguntzailea bukaeran joango zen (berdin nola an afirmatiboak) eta harekin batera partikula negatiboa (kontuan har bedi ze garai haietan eskakizun linguistikoak ez zirela batere exigenteak).

Bestalde, ikus daigun nóla Altube-k erabiltzen duén hori ideia on evoluzio linguistikoa an gure sarrera titulátzen "Altube (1951) vs. Altube (1929): BAIZIK-ETA (evoluzioa)", zein jarraian jasotzen dugun:

Post honetan nahi dut azpimarratu Altube-k (1951) erakutsitako ikuspegi dinamikoa respektu euskararen hitz-ordena, zeinetan zenbait baliabide jatorriz pospositibo joanen ziren bihurtzen baliabide prepositibo egokiak ere: BERAZ, AGIAN, ORDEA, BA[edo BADA], BAIÑA -N- ... eta abar.

4n. BAIZIK-ETA - Badira, euskeraz, «conjuntivo« direlako itz batzu, jatorriz atze-ezarkintiar diruditenak, baiña gaur, aurre-ezarkintzat erabiltzea egoki derizkigunak: BERAZ, AGIAN, ORDEA, BA[edo BADA], BAIÑA -N- ... eta abar. BAIZIK itza ere, jokera orixe artzen ári zaigula dirudi, ... [Altubek (1951)]

Beraz, estruktura linguistikoak ahal dira evoluzionatu, bádaude bideak (edo mekanismoak) nondik, antza, ibiliak baitira hainbat estruktura linguistiko, eta bide horretatixe arituko zen "BAIZIK" pospositiboa ere garai hartan bertan (jokera orixe artzen ári baitzen).

1929ko Altubek gaitzestua zuen "BAIZIK" prepositiboa, ez baitzen sartzen an bere eredu teoriko-formala (non simetria formala gailentzen den gain asimetria funtzionala), baina 1951ko Altubek birplanteatuko du arazoa, eta aztertu egingo ditu "BAIZIK" prepositiboaren aukera ezberdin batzuk, euren alde onak eta txarrak, eta pentsatuz an hiztunak, aldeztuko du "BAIZIK-ETA" (ikus hurrengo posta).

Báda zer ikasi ti Altube.

Gauza dá: Zergátik evoluzionatuko litzake sintaxi bat ti járri bere partikula negatiboa an esaldi-bukaera (an SOV) buruzki járri partikula negatibo hori justuki an hasiera on predikatua (an SVO). Onuragarria al da komunikatiboki? Bá al du zentzu komunikatiborik aldaketa horrek? Bihar saiatuko gara horretaz mintzatzen. [1529] [>>>]